Zihinsel Olarak “Zaman Yolculuğu” Yapabilen Genç Kız Geçmişi ve Geleceği Aynı Anda Yaşıyor

Çoğumuz için yaşam anıları avuçlarımızdan kayan kum taneleri gibidir; ne kadar tutmaya çalışsak da büyük kısmı uçar gider ancak nadir bazı kişilerde, özellikle duygusal olaylar örümcek ağı gibi zihne yapışır ve silinmesi çok daha zor olur.

Yeni bir vaka çalışması, bu olağanüstü bireylerden birini anlatıyor: TL olarak anılan bir genç kız, hayatındaki olağanüstü sayıda olayı ayrıntılarıyla hatırlayabiliyor.

Dünya genelinde bu duruma sahip olan kişi sayısının 100’den az olduğu düşünülüyor. Bu nadir özellik hipertimezi ya da bilinen adıyla üstün otobiyografik bellek (HSAM) olarak tanımlanıyor. İlk kez 2006 yılında tanımlanan sendrom için TL’nin hikayesi, geçmiş olayların nasıl hatırlandığını ve geleceğe dair kişisel olayların nasıl hayal edildiğini ayrıntılı biçimde ortaya koyan ilk kapsamlı değerlendirme oldu.

Genç kızın inanılmaz yeteneği, zihninde geçmişe dönerek olayları tekrar yaşamasına, geleceğe giderek henüz gerçekleşmemiş olayları adeta önceden deneyimlemesine olanak tanıyor. Böylelikle geçmişte yaşananlar yeniden hissediliyor, geleceğe dair senaryolar da daha önce yaşanmış gibi algılanabiliyor.

Nöropsikolog ve vaka çalışmasının başyazarı Paris Cité Üniversitesi’nden Valentina La Corte, durumu şöyle açıklıyor: “Bu bireylerde, hipertimeziklerde, anılar tarih sırasına göre dikkatle indekslenmiştir. Kimileri 6 Temmuz 2002’de ne yaptığını ayrıntılarıyla anlatabilir ve o günün duygularını, hislerini yeniden yaşayabilir.”

Çocuklukta Fark Edilen Sıradışı Yetenek

TL, çocukluğundan itibaren zihinsel olarak zaman yolculuğu yapabiliyordu. Anılarını canlı ayrıntılarla, farklı açılardan ve sanki olay yerinde her noktada bulunmuş gibi hatırlıyordu. 8 yaşında bu yeteneğini arkadaşlarına açıkladığında, onlar hayal edemedikleri için TL’yi yalan söylemekle suçladılar.

Araştırmacılar, “Zihninin farklı çalıştığının farkına vardı ve garip görünme korkusuyla bunu 16 yaşına kadar yalnızca ailesiyle paylaştı.” diye yazıyor. 17 yaşında ise TL hikayesini geniş kitlelerle paylaşmaya karar verdi.

Yapılan hafıza testlerinde, TL’den hayatının beş farklı döneminden dört kişisel olayı hatırlaması istendi. Ayrıntıları hatırlama başarısı, üstün otobiyografik bellek tanımına uygun şekilde, en yüksek normatif ortalamada çıktı. Araştırmacılara göre TL’nin anıları “bağlamsal ve fenomenolojik açıdan zengin” ve “güçlü bir yeniden yaşama hissi” ile karakterize ediliyor.

Geçmişten Geleceğe Zihinsel Yolculuk

TL sadece geçmişe değil, geleceğe de zihinsel olarak yolculuk yapabiliyor. Henüz yaşamadığı olaylara dair öngörüleri, sanki daha önce deneyimlenmiş gibi güçlü hisler yaratıyor.

TL’nin zihninde anılar ikiye ayrılıyor. Duygusal bağ taşımayan bilgiler “kara anılar” olarak adlandırılıyor ve özel bir çabayla ezberlenmesi gerekiyor. Buna karşılık, duygusal bağ içeren kişisel anılar zihninde devasa, dikdörtgen biçiminde, alçak tavanlı beyaz bir odada saklanıyor. Bu oda, bir kütüphane gibi, hayatının anılarını karmaşık bir katalog sistemiyle barındırıyor.

Her oyuncak etiketlenmiş şekilde sergileniyor; adı, kimden geldiği ve ne zaman alındığı kaydedilmiş. Aile fotoğrafları da ayrıntısıyla zihinde mevcut; TL hepsini en ince detayına kadar hatırlıyor. Canı isterse zihinsel kütüphanesinden sevdiği bir kitabı çıkarıp yeniden okuyabiliyor.

Anılar kronolojik olarak sıralı olsa da zaman geçtikçe ayrıntılar silikleşiyor. Çalışmada şöyle deniyor: “Genel anlamda, TL son ayın günlerini, son iki yılın aylarını ve daha eski anılar için yalnızca yılları ayırt edebiliyordu.”

Olumsuz anılar, tıpkı dedesinin ölümü gibi, beyaz odanın içindeki bir sandıkta saklanıyor. Bu oda ayrıca diğer zihinsel odalara da bağlı. TL öfkelendiğinde kendini serinletmek için gittiği bir “buz odası” var. Sorun çözmesi gerektiğinde içine kapandığı boş bir “sorunlar odası” mevcut. Babasının askerlik kariyerine devam etmek için aileden ayrılmasıyla birlikte, zihninde askerlerle dolu başka bir oda daha belirmiş; TL suçluluk hissettiğinde kendini orada buluyor.

Sınırsız Belleğin Zorlukları

Vaka çalışması TL’nin yaşadığı zorluklara odaklanmasa da, HSAM sahibi diğer kişiler, anıların “durmaksızın, kontrolsüz ve otomatik şekilde akmasını” zorlayıcı bulduklarını ifade etmişlerdi fakat bugüne kadar çok az kişi deneyimlerini hakemli bilimsel yayınlarda paylaşabildi.

La Corte şunları soruyor: “Hipertimezi üzerine yapılan çıkarımlar birkaç vakaya dayandığı için genelleme yapmak zor. Yaşlanma, bu bireylerin hafızasını etkiler mi? Zihinsel zaman yolculuğu yetenekleri yaşa bağlı mıdır? Anıların birikimini kontrol etmeyi öğrenebilirler mi? Çok sayıda sorumuz var ve keşfedilecek her şey önümüzde duruyor. Önümüzde heyecan verici bir araştırma alanı var.”

Çalışma Neurocase dergisinde yayımlandı.

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.sciencealert.com/the-astonishing-case-of-the-teen-who-can-mentally-time-travel