Bilim ve Dünya
20/6/2025
Gökbilimciler, galaksi sistemlerinin karmaşık yapısını gözler önüne seren, binlerce renk tonuyla “boyanmış” etkileyici bir Sculptor Galaksisi görüntüsü elde etti.
Yaklaşık 11 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan ve NGC 253 olarak da bilinen galaksinin bu etkileyici görüntüsü, Şili’deki Very Large Telescope (VLT) bünyesindeki Multi Unit Spectroscopic Explorer (MUSE) adlı gelişmiş gözlem cihazı ile toplandı.
Görüntü yalnızca Sculptor Galaksisi'nin genel yapısını sunmakla kalmıyor, aynı zamanda NGC 253’ün iç yapısına dair son derece ince ayrıntıları da ortaya çıkarıyor. Böylelikle, galaksiler gibi hâlâ yeterince anlaşılamamış karmaşık sistemlerin detayları konusunda yeni bilgiler elde edilmesi mümkün olabilir.
Araştırma ekibinin lideri ve Şili Üniversitesi’nden Enrico Congiu, “Sculptor Galaksisi harika bir konumda.” diyerek şöyle devam etti: “O kadar yakın ki iç yapısını çözümleyebiliyor ve yapı taşlarını inanılmaz ayrıntılarla inceleyebiliyoruz. Aynı zamanda o kadar büyük ki galaksiyi bütün olarak da görebiliyoruz.”
NGC 253’ün bu yüksek çözünürlüklü görüntüsünün elde edilebilmesi için 50 saatlik gözlem süresi boyunca 100 farklı pozlama toplandı. Bu veriler, 90.000 ışık yılı çapındaki galaksinin 65.000 ışık yılı genişliğindeki kısmını kapsıyor.
Bu çaba, Sculptor Galaksisi'nin şimdiye dek kaydedilmiş en ayrıntılı görüntüsünü ortaya çıkardı. Heidelberg Üniversitesi’nden ekip üyesi Kathryn Kreckel, “Yıldızların oluştuğu bölgeleri, neredeyse bireysel yıldız ölçeğinde inceleyebiliyoruz. Aynı zamanda galaksinin tamamını da gözlemleyebiliyoruz.” dedi.
Görüntünün ilk incelemesi bile önemli sonuçlar verdi. Ekip, bu yeni görüntü sayesinde 500 yeni gezegenimsi bulutsu keşfetti. Bu yapılar, Güneş benzeri yıldızların yaşamlarının sonuna yaklaştıklarında dış katmanlarını uzaya püskürtmesiyle oluşan gaz ve toz kabuklarıdır.
Heidelberg Üniversitesi’nden araştırmacı Fabian Scheuermann, “Samanyolu ve en yakın komşu galaksiler dışındaki sistemlerde, genellikle galaksi başına 100'den az tespit yapabiliyoruz.” diyerek keşfin ne denli sıra dışı olduğunu vurguladı.
Gezegenimsi bulutsular—adlarına rağmen gezegenlerle ilgileri bulunmamakta—gelecekte de astronomlara önemli veriler sağlayabilir. Ohio State University’den ekip üyesi Adam Leroy, “Gezegenimsi bulutsuları bulmak, galaksiye olan mesafeyi doğrulamamıza olanak tanır. Bu, galaksiye dair yapılacak diğer tüm araştırmaların dayandığı kritik bir bilgi.” açıklamasında bulundu.
Araştırma ekibi, Sculptor Galaksisi görüntüsü üzerindeki çalışmalarını henüz tamamlamış değil. Bir sonraki aşamada, NGC 253 içerisindeki sıcak gazların nasıl aktığını, zamanla nasıl bileşim değiştirdiğini ve yıldız oluşumuna nasıl katkı sağladığını araştırmayı planlıyorlar.
Congiu, bu sürece dair şunları söyledi: “Nasıl oluyor da bu kadar küçük ölçekli süreçler, tümü binlerce kat daha büyük olan bir galaksi üzerinde bu kadar büyük etkilere sahip olabiliyor? Bu hâlâ bir gizem.”
Araştırma sonuçları, 18 Haziran tarihinde Astronomy & Astrophysics dergisinde çevrim içi olarak yayımlandı.