Blue Origin, New Glenn’i Tarihi Mars Görevi Sonrası İlk Kez İndirmeyi Başardı

Blue Origin’in New Glenn roketi, ikinci uçuşunda bir gezegenler arası görev başlattı ve denizde etkileyici bir inişi başarıyla gerçekleştirdi.

NASA’nın iki uzay aracından oluşan ESCAPADE Mars görevi, Blue Origin’in yeni nesil ağır yük roketi New Glenn’in dün (13 Kasım) Florida’daki Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri İstasyonu’ndan 15.45 EST (23.45 TSİ) saatinde yapılan başarılı kalkışıyla Kızıl Gezegen’e doğru yola çıktı. Geri sayım tamamlandığında roket Blue Origin rampasından yükselmeye başladı.

Görev araştırmacısı, California Üniversitesi Berkeley Uzay Bilimleri Laboratuvarı’ndan Robert Lillis, 8 Kasım Cumartesi günü yaptığı brifingde “ESCAPADE gerçekten heyecan verici çünkü uzay bilimi görevlerinde yeni bir yaklaşımın öncüsü, bir yol açıcı.” dedi.

ESCAPADE (Escape and Plasma Acceleration and Dynamics Explorers), Mars’ın bir zamanlar yüzeyinde sıvı su bulunmasına rağmen atmosferini nasıl kaybederek bugün bilinen kuru gezegene dönüştüğünü inceleyecek iki ticari üretim probunun aynı anda gönderildiği, kendi türünde ilk görev. NASA ve UC Berkeley için Rocket Lab tarafından geliştirilen görevin maliyeti 80 milyon doların altında, geçmişteki büyük Mars görevlerine kıyasla oldukça düşük.

New Glenn, görevi Cape Canaveral’daki Launch Complex 36’dan fırlattı. Uçuş planlandığı gibi ilerledi; kalkıştan yaklaşık üç dakika sonra ana motorlar kapandı ve aşamalar ayrıldı.

İkinci aşama ESCAPADE’i uzaya ulaştırmak için yoluna devam ederken, New Glenn’in ilk aşaması Atlantik Okyanusu’nda yaklaşık 604 kilometre (375 mil) açıkta bekleyen “Jacklyn” adlı kurtarma gemisine iniş denemesi yapmak üzere yavaşlatma yanışlarına başladı.

Blue Origin, yılın ocak ayında yapılan ilk New Glenn uçuşunda benzer bir iniş denemiş fakat başarılı olamamıştı. Şirket o dönemde inişten ziyade veri toplamayı hedeflediğini ve uzun vadede başarı şansını artırmak istediğini söylemişti. Bu strateji bugün sonuç verdi.

Uçuştan yaklaşık yedi dakika sonra roket Dünya atmosferine girerken yedi BE-4 motorundan üçünü yeniden ateşledi. İki dakika sonra ise dikey inişle Jacklyn üzerine yumuşak bir temas sağladı. Gemi, şirketin kurucusu Jeff Bezos’un annesi Jacklyn Bezos adına adlandırılmıştı.

Blue Origin, operasyonel bir uçuş sırasında roketi kurtarmayı başaran tarihteki ikinci şirket oldu. SpaceX bu uygulamayı artık rutin hale getirmiş durumda ve Falcon 9 roketlerinin yeniden kullanımı sıradanlaştı.

Görevin asıl hedefi iniş değil, ESCAPADE’in doğru yörüngeye gönderilmesiydi. Bu hedef de gerçekleşti; iki uzay aracı fırlatmadan yaklaşık 33,5 dakika sonra, 30 saniyelik bir aralıkla başarıyla ayrıldı.

New Glenn, 50 tonluk yükü alçak Dünya yörüngesine taşıyabilen bir roket. Söz konusu kapasiteyle SpaceX’in Falcon Heavy roketine yakın olsa da biraz daha düşük güçlü. Buna karşın United Launch Alliance’ın Vulcan Centaur roketinden neredeyse iki kat daha fazla taşıma kapasitesine sahip. Blue Origin’in hedefi, 98 metre yüksekliğindeki New Glenn’i Falcon 9’un piyasadaki payının belirli bölümünü alabilecek bir konuma getirmek.

Şirket, New Glenn’in birinci aşama güçlendiricilerinin en az 25 uçuş yapacak şekilde tasarlandığını belirtiyor. Müşteri listesi ABD hükümeti dahil birçok kurumdan iletişim şirketlerine kadar uzanıyor. Blue Origin ayrıca Bezos’un diğer şirketi Amazon ile iş birliği yaparak Project Kuiper uydu internet ağının fırlatmalarında rol alacak. Amazon’un 3.000’den fazla Kuiper uydusunu fırlatma lisansı bulunuyor.

Gerçekleştirilen başarılı uçuş, New Glenn’in ABD Uzay Kuvvetleri ve Ulusal Keşif Ofisi için yapılacak yüksek değerli güvenlik sınıfı fırlatmalara bir adım daha yaklaşmasını sağladı.

ESCAPADE’in yanında New Glenn, ViaSat için NASA’nın İletişim Hizmetleri Projesi kapsamında şirketin InRange telemetri röle hizmetini test edecek ikincil bir yük de taşıdı. Bu teknoloji, NASA’nın yaşlanan TDRS telemetri uydularının yerini alabilecek gelecekteki iletişim sistemlerinde kullanılabilir.

ViaSat Government Başkanı Susan Miller, açıklamasında “Yenilikçi telemetri hizmetlerimizi sergilemek için Blue Origin ile çalışmaktan memnuniyet duyuyoruz. NASA TDRS sisteminin yerini alacak çözümler ararken ticari hizmetlerin daha yüksek performans, esneklik ve dayanıklılık sunması gerekiyor.” dedi.

Eşi Benzeri Olmayan Bir Mars Görevi

ESCAPADE, beş yıldan uzun süredir fırlatılan ilk Mars görevi. En son Mars görevi, NASA’nın Perseverance gezginini (ve beraberindeki Ingenuity helikopterini) 2020 Temmuz’unda Atlas V roketiyle göndermişti.

Ancak ABD hükümetinin 40 günden uzun süren tarihî kapanması nedeniyle NASA yetkilileri ESCAPADE öncesi medya etkinliklerine katılamadı. Blue Origin, FAA’nin 7 Kasım’da hava trafik kontrolörlerinin iş yükünü azaltmak için gündüz saatlerinde ticari fırlatmaları durduracağını açıklaması sonrası, 9 Kasım Pazar gününe denk gelen fırlatmanın zamanında yapılmasını özellikle istiyordu.

Pazar günü hava koşulları elverişli olmadığı için fırlatma iptal edildi. Çarşamba günü için FAA’den gündüz fırlatma izni alındı ancak bu kez güçlü bir güneş fırtınası nedeniyle gerçekleştirilemedi. Şirket bugün tekrar deneme kararı aldı ve görev başarıyla tamamlandı.

New Glenn başlangıçta ESCAPADE’i ilk uçuşunda, 2024 Ekim’inde fırlatacaktı. Ancak NASA, uzun gecikmelerin önemli maliyet artışlarına yol açabileceği gerekçesiyle roketin önce başarılı bir uçuş göstermesini istedi. Berkeley’den Dave Curtis, bu ertelemenin görev maliyetine 7 milyon dolar eklediğini belirtti.

Yaklaşık bir yıl sonra ikiz Mars uyduları yola çıktı, tam olarak Mars’a değil, önce Güneş-Dünya Lagrange noktası 2’ye. Dünya’dan 1,5 milyon kilometre uzakta yer alan bu nokta, yerçekimi dengesi sağlayan özel bir bölge. ESCAPADE burada bir yıl kalacak, ardından 2026 Kasım’da Dünya’ya yakın bir geçiş yaparak motorlarını ateşleyecek ve Mars’a doğru sapan bir manevra gerçekleştirecek. Aracın sıra dışı rotası, görevin geleneksel Dünya-Mars transfer penceresine bağlı kalmadan fırlatılmasına olanak sağladı.

Rocket Lab İş Geliştirme Başkan Yardımcısı Richard French, “Yüksek delta-V sağlayan sistemimiz, yalnızca Mars’a seyahat edip yörünge giriş manevrasını yapmakla kalmıyor; Dünya’nın yerçekimi kuyusundan çıkmayı da başarıyor ve fırlatma aracından Mars’a doğrudan transfer gereksinimini ortadan kaldırarak çok daha fazla fırlatma seçeneği sunuyor” dedi.

Mars’ın Atmosferi Nereye Gitti?

ESCAPADE’in temel bilimsel amacı Mars’ın atmosferinin nasıl yok olduğunu anlamak. Görev sırasında ikiz prob, güneş rüzgarlarıyla etkileşim, plazma dinamikleri ve atmosfer kaybına neden olan süreçleri ölçerek gezegenin geçmişine ışık tutacak.

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.space.com/space-exploration/launches-spacecraft/blue-origin-lands-huge-new-glenn-rocket-booster-for-1st-time-after-acing-mars-escapade-launch-for-nasa