150 Yıl Yaşamak Mümkün mü? Çin Bilimi Yaşlanma Karşıtı Hapla Sınırları Zorluyor

Geçtiğimiz aylarda Çin devlet televizyonu mikrofonu, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, insan ömrünün 150 yıla kadar uzatılabileceği ve hatta ölümsüzlüğün mümkün olabileceği üzerine sohbetini kayda alınca, dünya genelinde şaşkınlıkla karşılandı ancak Shenzhen kentindeki Lonvi Biosciences adlı uzun ömür araştırma şirketinde bu konuşma iyimserlikle karşılandı. Şirketin teknoloji direktörü Lyu Qinghua, “150 yaşına kadar yaşamak kesinlikle gerçekçi. Birkaç yıl içinde bu, gerçeğe dönüşecek.” dedi.

Lyu, ölümün tamamen ortadan kalkacağı fikrine, Putin’in bahsettiği gibi organ nakilleriyle, kuşkuyla yaklaşsa da, uzun ömür biliminin hızla geliştiğini ve bugün imkânsız görünen şeylerin bile yakın gelecekte gerçekleşebileceğini düşünüyor. “Beş ila on yıl içinde kimse kansere yakalanmayacak.” diye ekliyor.

Ölümsüzlük arayışı, son yıllarda Peter Thiel gibi Amerikalı teknoloji milyarderlerinin ilgisini çekse de, Çin’de bu fikir iki bin yıldan fazla bir geçmişe sahip. Çin’in ilk imparatoru Qin Shi Huang, ölümü yenebilecek iksirler bulmak için ülke çapında bir arayış başlatmıştı ama başarısızlık ihtimaline karşı kendisini mezarında koruması için binlerce toprak asker yapılmasını da emretti. İmparator, 49 yaşında muhtemelen civa zehirlenmesi sonucu öldü.

Uzun ömür sektörü tarih boyunca “şarlatanlık” suçlamalarına maruz kaldıfakat devletin ve özel şirketlerin yatırım yapması, halkın ve siyasi liderlerin ilgisinin artmasıyla birlikte Çin’de artık saygın ve kârlı bir tıp alanına dönüştü. Ülke, biyoteknoloji, yapay zeka ve ileri teknolojilerde Batı’yı yakalama ve aşma hedefi doğrultusunda uzun ömür araştırmalarını ulusal öncelik haline getirdi ve bu alana milyarlarca dolar yatırım yaptı.

Harvard Tıp Fakültesi profesörü Vadim Gladyshev, uzun ömür üzerine yaptığı öncü çalışmalarla tanınıyor. Yaşlı farelerin yaşam süresini genç farelerle dolaşım sistemlerini birleştirerek uzattığı deneyleriyle dikkat çeken Gladyshev, Çin’de katıldığı iki bilimsel konferansta “Birkaç yıl öncesine kadar burada neredeyse hiçbir şey yoktu, Batı çok ilerideydi ancak Çin hızla yetişiyor.” dedi.

Çin’in ortalama yaşam süresi 2023’te 79 yıla ulaştı; bu, küresel ortalamanın beş yıl üzerinde, ancak Japonya’nın 85 yıllık ortalamasının gerisinde. Şi Cinping’in bahsettiği 150 yıl hedefiyse hâlâ çok uzak. Şi ve Putin’in 72 yaşında olmaları, sohbetin birçok kişi tarafından şaka olarak görülmesine neden olsa da, sürgündeki muhalifler, konunun ciddi olduğunu savundu.

2019’da sosyal medyada yayımlanan ve kısa sürede sansürlenen bir videoda, Pekin’deki 301 numaralı elit askerî hastanenin, üst düzey yetkililere yönelik “981 Liderlerin Sağlığı Projesi” kapsamında Çinli liderlerin yaşam süresini 150 yıla çıkarma hedefinden söz ediliyordu. Videoda “Çinli liderlerin ortalama yaşam süresi, gelişmiş ülkelerdeki liderlerden çok daha uzun.” deniyor ve hastanenin Mao Zedong (82 yaşında öldü) ile Deng Xiaoping (92 yaşında öldü) gibi isimleri uzun yıllar hayatta tutmayı başardığı vurgulanıyordu.

Liderlerin sağlığı konusundaki hassasiyet nedeniyle, Çin devlet televizyonu, Şi ve Putin’in konuşmasının Eylül ayında Pekin’deki askerî geçit töreni öncesi kaydedilen görüntülerini yayımlayan Batılı haber ajanslarından silmelerini talep etti.

Çin’de yaşam süresini uzatma tutkusu, ülkenin ekonomik büyümesiyle birlikte toplum geneline yayıldı. Artık milyonlarca insan, yalnızca hayatta kalmak değil, yaşam süresini uzatmak için de çaba harcıyor. Shanghai merkezli Time Pie adlı şirket, besin takviyesi satışıyla başladığı yolculuğunu genişleterek bilimsel konferanslar düzenliyor ve Aging Slow, Living Well adlı bir dergi yayımlıyor. Kurucu Gan Yu, “Daha önce Çin’de kimse uzun yaşamdan bahsetmiyordu; sadece zengin Amerikalılar konuşuyordu. Şimdi birçok Çinli bu konuda ilgili ve yaşamını uzatmak için gereken paraya sahip.” dedi.

Time Pie’ın Şanghay’da düzenlediği uluslararası konferans, bilim insanlarından girişimcilere kadar geniş bir katılım çekti. Yaşlanmayı yavaşlattığı iddia edilen goji meyveleri, yaşlanma karşıtı kremler, kriyoterapi odaları ve hiperbarik kabinler sergilendi. Rlab adlı şirket, “teknoloji insanın yaşlanmasını önleyebilir,” sloganıyla tanıtım yaptı. Katılımcılardan Ivor Yu, -200 Fahrenheit dereceye kadar soğuyan kriyo kabinine birkaç saniyeliğine girdi, ardından donmuş halde dışarı çıkarak şirketin “yaşlanma karşıtı sihirli kutusunu” inceledi ve satın almadan ayrıldı.

Chengdu merkezli SuperiorMed, dünyanın “en büyük uzun ömür hastanesi” olduğunu iddia ediyor. Şirket, gelecekte kurulması planlanan “ölümsüzlük adaları” projesini tanıttı ama kurucu Li Dale, bu adaların gerçekten birer lüks sağlık merkezi mi yoksa ileri tıbbi testlerin yapıldığı klinikler mi olacağı konusunda net konuşmadı.

Toplantıya aynı zamanda önde gelen bilim insanları da katıldı. Harvard’dan Prof. Vadim Gladyshev ve yaşlanma biyolojisinin öncülerinden Steve Horvath, konferansın öne çıkan isimleri arasındaydı. Horvath, “biyolojik yaş saati” kavramını geliştiren bilim insanı olarak tanınıyor. 

Ölümsüzlük kavramı bilim çevrelerinde ciddiyetini kaybetse de, pazarlamada güçlü bir araç olarak kullanılmaya devam ediyor. Singapur merkezli Immortal Dragons adlı yatırım fonu, kriyoprezervasyon, 3D organ yazdırma ve tüm beden değişimi gibi projelere yatırım yapıyor.

Lonvi Biosciences ise daha gerçekçi hedefler peşinde. 2022’de Hong Kong yakınındaki Shenzhen’de kurulan şirket, üzüm çekirdeği özünde bulunan procyanidin C1 (PCC1) bileşiğinin yaşlanmış hücreleri öldürüp sağlıklı hücreleri koruduğunu tespit eden Şanghaylı bilim insanlarının çalışmalarından esinlendi. (Lonvi, bu araştırmacılarla bağlantılı değil.)

PCC1 verilen farelerin yaşam süresi genel olarak %9,4, tedaviye başladıktan sonraki dönemde ise %64,2 arttı. 2021’de Nature Metabolism dergisinde yayımlanan çalışma, daha sonra veri hataları nedeniyle uyarı notu aldı ancak geri çekilmedi. Japonya’da yapılan yeni araştırmalar bulguları destekledi.

Barzilai Longevity Consulting kurucusu Dr. David Barzilai, “Farelerde işe yarayan şeyler insanlarda genellikle hayal kırıklığı yaratıyor.” diyerek insan deneylerinin önemine dikkat çekti. Örnek olarak rapamisin adlı bileşiği gösterdi ve “Çin, uzun ömür ve yaşlanma biyolojisini kurumsal ve politik düzeyde ciddiye alıyor ama güçlü bilimsel niyet, yüksek titizlik veya başarı garantisi anlamına gelmez. Önemli olan sadece daha fazlasını yapmak değil, daha iyisini yapmaktır.” dedi.

Lonvi, üzüm çekirdeğinde yer alan ve “zombi hücrelerini” yok ettiği düşünülen molekülleri izole ettiğini, yüksek yoğunluklu kapsüller ürettiğini belirtiyor. Şirketin CEO’su Yip Tszho (Zico), “Bu yalnızca bir hap değil, bu kutsal kâse,” diyerek ürünlerini tanıtıyor. Lonvi’ye göre, sağlıklı yaşam tarzı ve doğru tıbbi bakımla bu kapsüller insanların 100 ila 120 yaşına kadar yaşamasına yardımcı olabilir.

Stanford Üniversitesi’ne bağlı Buck Enstitüsü’nden Prof. David Furman, Çinli şirketin haplarının “umut verici” olduğunu, ancak geniş ölçekli klinik deneylerle test edilmesi gerektiğini söyledi. Enstitü, Lonvi’nin bulgularını doğrulamak amacıyla klinik çalışmalar başlatmayı planlıyor.

Zico, hedef pazarlarının sadece insanlar değil, evcil hayvanlar olduğunu da belirterek, “Zengin insanlar Qin Shi Huang gibidir; ölümsüzlük ya da en azından daha uzun bir yaşam arıyorlar.” ifadesini kullandı.




Kaynak: https://www.nytimes.com/2025/11/08/world/asia/china-aging-longevity-science.html