13 Milyar Yıllık Sinyaller Ay’dan Dinlenecek: Evrenin İlk Fısıltıları Dinlenmeye Hazır

Birleşik Krallık liderliğinde geliştirilen minyatür uzay aracı, evrenin karanlık çağlarından gelen zayıf radyo sinyallerini yakalamayı hedefliyor.

Birleşik Krallık öncülüğündeki bir bilim insanı ekibi, evrenin doğuşuna ait silik radyo sinyallerini tespit etmek amacıyla Ay’ın yörüngesinde çalışacak minyatür bir uzay aracı geliştiriyor. CosmoCube adlı önerilen görev, bu sinyalleri Ay’ın uzak tarafında “dinleyerek” evrenin en eski dönemlerine ait izleri ortaya çıkarmayı amaçlıyor.

Görev, Büyük Patlama’dan yaklaşık 50 milyon ila 1 milyar yıl sonrası arasında kalan ve “kozmik karanlık çağlar” olarak bilinen, ilk yıldızların, galaksilerin ve kara deliklerin oluştuğu ancak hâlâ büyük ölçüde gizemini koruyan döneme odaklanacak.

Proje ekibinde yer alan Portsmouth Üniversitesi’nden kozmolog David Bacon, yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Bu radyo dalgalarının ne kadar uzaktan geldiğini düşünmek inanılmaz; evrenin tarihine dair haberleri şimdi ulaşıyor. Sonraki adım, o haberleri duymak için Ay’ın sessiz tarafına gitmek.”

Bu uzak dönemi gözlemlemek oldukça zorlu, çünkü o çağda evren, ışığın serbestçe yayılmasını engelleyen yoğun nötr hidrojen gazıyla kaplıydı. Bu da erken evreni görünür ışıkla gözlemlemeyi imkansız kılıyor.

Ancak hidrojen, evrende en bol bulunan element olarak, 1.420 megahertz frekansında, yaklaşık 21 santimetre dalga boyunda karakteristik bir radyo sinyali yayıyor. İlk parlak gökcisimleri oluştukça, çevrelerindeki hidrojenin yapısını değiştirdiler ve bu da sinyalin gücünde ve profilinde ince oynamalar yarattı. Bu değişimlerin tespiti, ilk yıldız ve galaksilerin nasıl oluştuğuna dair eşsiz bilgiler sağlayabilir.

Aynı sinyal, yakın evrende detaylı biçimde incelense de, evrenin en erken dönemlerinden gelen çok daha zayıf versiyonunu yakalamak son derece zor. Bu kadim sinyallerin yakalanması, Dünya’daki elektronik cihazlar ve atmosferik parazit nedeniyle neredeyse imkânsız olan mutlak radyo sessizliği gerektiriyor.

Cambridge Üniversitesi’nde radyo kozmolojisi alanında doçent olan Eloy de Lera Acedo, projeyle ilgili açıklamasında, “Bu, yan odada gürültülü bir konser çalarken fısıltıyı duymaya çalışmak gibi. Milyarlarca yıl öncesinden gelen o zayıf sinyalleri yakalamayı gerçekten zorlaştırıyor.” dedi.

Projenin avantajlarından biri, Ay’ın uzak tarafının Dünya’dan gelen radyo parazitlerine doğal bir kalkan görevi görmesi. CosmoCube, buradan bakarak düşük frekanslı radyo sinyallerini algılayacak hassas bir radyometre yerleştirmeyi planlıyor.

Elde edilecek veriler, kozmolojide uzun süredir çözülmeye çalışılan ve erken evren ile yerel evrenin genişleme hızları arasındaki uyuşmazlık olarak bilinen Hubble gerilimi sorununa da ışık tutabilir.

Görevde kullanılacak cihazların laboratuvar prototipleri halihazırda çevresel testlerden geçiriliyor. Ekip, CosmoCube’ü önümüzdeki dört ila beş yıl içinde fırlatmayı ve on yıl bitmeden Ay yörüngesine ulaştırmayı hedefliyor.

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.space.com/astronomy/moon/this-new-cosmocube-moon-orbiter-could-eavesdrop-on-whispers-from-the-early-universe