İnsan Saçı Kalınlığındaki Göz İmplantı Görme Engelli Hastaların Yeniden Okumasına Yardımcı Oluyor

Bir grup görme engelli hasta, gözün arka kısmına yerleştirilen hayat değiştirici bir implant sayesinde yeniden okuyabiliyor. Londra’daki Moorfields Göz Hastanesi’nde beş hastaya mikroçip yerleştiren cerrah, uluslararası denemenin sonuçlarının “şaşırtıcı” olduğunu söyledi.

Yetmiş yaşındaki ve resmi olarak görme engelli kabul edilen Sheila Irvine, BBC’ye yeniden okuyabilmenin ve bulmaca çözebilmenin “dünyanın ötesinde” bir his olduğunu anlattı. “Harika, muhteşem. Bana büyük bir zevk veriyor.” dedi.

Teknoloji, ileri düzey kuru yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) türlerinden coğrafi atrofi (GA) adı verilen formdan etkilenen kişiler için umut sunuyor. GA, Birleşik Krallık’ta 250.000’den fazla kişiyi ve dünya genelinde beş milyon insanı etkiliyor. Bu durum genellikle ileri yaşla birlikte görülüyor. Gözün arka kısmındaki retinada çok küçük bir bölgede yer alan hücreler zaman içinde hasar görerek ölüyor. Bunun sonucunda merkezi görme bulanıklaşıyor ya da bozuluyor. Renkler ve ince ayrıntılar çoğu zaman kayboluyor.

Yeni uygulama, insan saçı kalınlığında ve iki milimetrekare büyüklüğünde fotovoltaik bir mikroçipin retinanın altına yerleştirilmesini içeriyor. Hastalar daha sonra üzerinde yerleşik video kamera bulunan özel bir gözlük takıyor. Kamera, gözün arkasındaki implanta kızılötesi ışın şeklinde video görüntüleri gönderiyor. İmplant bu sinyalleri küçük, cepte taşınan bir işlemciye iletiyor. Burada görüntüler iyileştirilip netleştiriliyor. Ardından görüntüler implant ve optik sinir üzerinden hastanın beynine geri gönderiliyor. Süreç hastaya yeniden bir miktar görsel algı sağlıyor. Hastalar, görüntüleri nasıl yorumlayacaklarını öğrenmek için aylar boyunca eğitim alıyor.

Londra’daki Moorfields Göz Hastanesi’nde çalışan ve denemenin Birleşik Krallık ayağına liderlik eden göz cerrahı Mahi Muqit, BBC’ye bunun “öncü ve hayat değiştirici bir teknoloji” olduğunu söyledi. “Günlük yaşamda kullanılabilecek anlamlı bir görme sağlayabildiği gösterilen ilk implant bu. Okuma, yazma gibi.” dedi ve ekledi: “Bence bu büyük bir ilerleme.”

Araştırma, New England Journal of Medicine adlı tıp dergisinde yayımlandı. Çalışma kapsamında beş Avrupa ülkesinden coğrafi atrofi hastası 38 kişi, Kaliforniya merkezli biyoteknoloji şirketi Science Corporation tarafından üretilen Prima implantının denemesine katıldı. İmplantın uygulandığı 32 hastanın 27’si merkezi görmelerini kullanarak yeniden okuyabildi. Bir yıl sonra bu, göz çizelgesinde 25 harflik, yani beş satırlık bir iyileşmeye karşılık geldi.

Wiltshire bölgesinden Sheila için iyileşme çok daha çarpıcı oldu. İmplant olmadan hiçbir şekilde okuyamıyor ancak Moorfields Hastanesi’nde Sheila’nın göz çizelgesi okuması kayda alınırken tek bir hata yapmadı. Testi tamamladıktan sonra havaya yumruk atıp sevinçle bağırdı.

Görevin kendisi yoğun dikkat gerektiriyordu. Sheila, kameradan gelen görüntünün sabit kalması için çenesinin altına bir yastık koymak zorunda kaldı. Kamera aynı anda yalnızca bir ya da iki harfe odaklanabildiği için yastık gerekliydi. Bazı anlarda cihazın büyütme moduna alınması da icap etti. Özellikle C ile O harflerini ayırt etmek için mod değişimine ihtiyaç duydu.

Sheila, retinadaki hücre kaybı nedeniyle merkezi görmesini otuz yıldan uzun süre önce yitirmeye başladı. Görmesini, her gözünde iki siyah disk varmış gibi tarif ediyor. Çok sınırlı olan çevresel görmesi tamamen bulanık durumda olduğu için beyaz baston kullanıyor. Dışarıda en büyük sokak tabelalarını bile okuyamıyor. Sürücü belgesinden vazgeçmek zorunda kaldığında ağladığını söylüyor.

Sheila cihazı dışarıda kullanmıyor. Bunun bir nedeni, okuma için çok yüksek düzeyde odaklanma gerektirmesi. Harfleri görmek için başın tamamen sabit tutulması gerekiyor. Ayrıca cihaza aşırı derecede bağımlı hâle gelmek istemediğini belirtiyor. Bunun yerine her gün ev işlerini “aceleyle hallettiğini” ve ardından özel gözlüğü takmak üzere oturduğunu söylüyor.

Prima implant henüz lisanslanmadı. Klinik denemeler dışında kullanım için onaylı değil ve nihai maliyetinin ne olacağı da belirsiz. Yine de Mahi Muqit, implantın “birkaç yıl içinde” bazı Ulusal Sağlık Servisi (NHS) hastalarına sunulmasını umduğunu söyledi. Teknolojinin gelecekte diğer göz hastalıklarına sahip kişilere de yardımcı olabilmesi mümkün görülüyor.

Makula Derneği araştırma direktörü Dr Peter Bloomfield, sonuçların “cesaret verici” olduğunu ve mevcut durumda tedavi seçeneği olmayan kişiler için “harika haber” anlamına geldiğini ifade etti. “Yapay görme pek çok kişiye büyük umut sunabilir, özellikle de kuru AMD tedavisinde geçmişte yaşanan hayal kırıklıklarının ardından. Şu anda Prima implantının Birleşik Krallık’ta kullanıma onay alıp almayacağını ve en önemlisi NHS kapsamında erişilebilir hâle gelip gelemeyeceğini yakından takip ediyoruz.” ifadelerini kullandı.

Denemelerin, retina ile beyin arasındaki sinyali taşıyan optik sinirin çalışmadığı rahatsızlıklara sahip kişiler için fayda sağlaması beklenmiyor.

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.bbc.com/news/articles/c0qpz39jpj7o