Türkiye’nin Ay Yolculuğu Başlıyor: Chang’e-8 Görevinde Mikro Robotlarla Yer Alacak

Çin, Chang’e-8 Ay misyonu kapsamında birçok uluslararası ortağa ait yükleri taşıma kararı alarak uzay diplomasisini genişletiyor. Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA), 24 Nisan tarihinde yaptığı resmi açıklamayla, 2028 veya 2029 yıllarında fırlatılması planlanan Chang’e-8 görevi için iş birliği projelerini duyurdu. Yapılan seçimle, 11 farklı ülke, bölge ve bir uluslararası kuruluşa ait toplam 10 proje göreve dâhil edildi. Bu gelişme, 2023 yılında Chang’e-8 için duyurulan ve 200 kilogramlık yük kapasitesinin iş birliklerine açıldığı çağrının ardından geldi.

Seçilen yükler arasında çok işlevli robotlar, keşif araçları (rover), astronomi ve parçacık analizi ekipmanları, görüntüleme sistemleri ve lazer yansıtıcılar yer alıyor. Görevde bir Çin keşif aracı, bir Pakistan keşif aracı ve ilk kez Çin’in bir Ay görevinde yer alacak olan Türkiye, Çin ve özel sektör iş birliğiyle geliştirilen mikro keşif araçları bulunacak.

Seçilen ülkeler arasında, Çin öncülüğündeki Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) girişimine katılanlar da bulunuyor. Bu girişim, uzun vadede astronotları ağırlayacak robotik bir Ay üssü kurmayı hedefliyor. İş birliği yapan ülkeler arasında Rusya, Güney Afrika, Tayland, Türkiye, Pakistan, Bahreyn ve Mısır yer alıyor. İran ve Peru, ILRS girişimini destekleyen ve merkezi Pekin’de bulunan Asya-Pasifik Uzay İş Birliği Organizasyonu (APSCO) üyelikleri aracılığıyla bu sürece dahil olmuş durumda.

Chang’e-8 görevi için seçilen yükler şöyle:

• Ay yüzeyinde çok işlevli operasyon robotu ve mobil şarj istasyonu (Hong Kong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi ile Hong Kong Politeknik Üniversitesi)
  
  
• Pakistan Ay keşif aracı (Pakistan Uzay ve Üst Atmosfer Araştırma Komisyonu (SUPARCO) ve Uluslararası Arazi-Araç Sistemleri Derneği)
  
  
• Zorlu ortamlar için akıllı keşif robotları (iki mikro-rover) (Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Zhejiang Üniversitesi ve Star.Vision adlı özel şirket)
  
  
• Radyo astronomi dizisi (Güney Afrika Radyo Astronomi Gözlemevi ve Peru Havacılık Araştırma ve Geliştirme Ulusal Komisyonu)
  
  
• Lazer köşe yansıtıcı dizisi (İtalya Ulusal Nükleer Fizik Enstitüsü – Frascati Ulusal Laboratuvarları)
  
  
• Ay plazma-toz ortamı sensörü ile iyon ve yüksek enerjili nötr parçacık analizörü (Rusya Federal Uzay Ajansı ve Rusya Devlet Uzay Kurumu)
  
  
• Ay nötron analizörü (Tayland Yüksek Eğitim, Bilim, Araştırma ve İnovasyon Bakanlığı ile Tayland Ulusal Astronomi Araştırma Enstitüsü)
  
  
• Ay yüzeyi için görünür ve kızılötesi görüntüleme sistemi (Bahreyn Ulusal Uzay Bilimi Ajansı ve Mısır Uzay Ajansı)
  
  
• Ay potansiyel monitörü (İran Uzay Ajansı)
  
  

Chang’e-8, Ay’ın güney kutbuna yakın olan Mons Mouton (Leibnitz Beta) platosuna iniş yapmayı hedefliyor. Bu bölge, kalıcı gölgede kalan alanlar (PSR) içerdiği için uçucu maddeler – özellikle su buzu – için potansiyel soğuk tuzaklar olarak görülüyor.

Chang’e-8 görevi, 2026 yılında planlanan Chang’e-7 göreviyle birlikte ILRS girişiminin ön adımları arasında yer alıyor. Chang’e-8, özellikle Ay toprağından tuğla üretimi için 3B baskı gibi yerinde kaynak kullanımı (ISRU) teknolojilerini test ederek, yerel malzemelerle yaşam alanları inşa etme yeteneğini doğrulamayı amaçlıyor.

Çin daha önce ILRS projesine 50 ülkeyi dahil etme hedefi olduğunu açıklamıştı. Devlet medyası Xinhua’nın 24 Nisan tarihli haberine göre, şimdiye kadar 17 ülke ve uluslararası kuruluş ile 50'den fazla uluslararası araştırma kurumu projeye katıldı. Ancak katılan kuruluşların isimleri açıklanmadı.

Geçmiş raporlarda, Rusya, Venezuela, Belarus, Pakistan, Azerbaycan, Güney Afrika, Mısır, Nikaragua, Tayland, Sırbistan, Kazakistan ve Senegal gibi ülkelerin ILRS kapsamında anlaşmalar ve mutabakat zabıtları imzaladığı belirtilmişti. Türkiye’nin de projeye katılım sağladığı ifade ediliyor.

Bunun yanı sıra, İsviçre, Birleşik Arap Emirlikleri, Panama, Endonezya, Kenya, Etiyopya, Kırgızistan, Hırvatistan, Sri Lanka ve Hawaii gibi bölgelerden şirketler, dernekler ve üniversiteler gibi ulusal altı düzeydeki kuruluşlar da ILRS projesine dahil olmuş durumda.

ILRS, Çin’in, ABD liderliğindeki Artemis Anlaşmaları ve Artemis programına alternatif olarak sunduğu bir vizyon niteliğinde. Çin, bu girişimi açık, bilimsel ve iş birliğine dayalı bir platform olarak konumlandırırken, bunu küresel jeopolitik gerilimler bağlamında stratejik bir adım olarak değerlendiriyor.

Kaynak: https://spacenews.com/china-selects-international-payloads-for-change-8-lunar-south-pole-mission/