Bilim ve Dünya
2/12/2025

Bilim insanları, McDermitt Kalderası'nın şimdiye kadar bulunmuş en büyük lityum yatağını barındırabileceğini tahmin ediyor. Nevada – Oregon sınırında yer alan devasa krater, yaklaşık 16 milyon yıl önce bir magma odasının çökmesiyle oluştu. Tahminler, sahada 20 ila 40 milyon metrik ton lityum zengini kil bulunduğuna işaret ediyor. Earth.com'a göre yatak mevcut fiyatlarla 1,5 trilyon dolar değerinde olabilir ve lityum pil endüstrisine (elektronik cihazlar, arabalar, Powerwall'lar) on yıllarca tedarik sağlamak için yeterli miktarda. Ayrıca, keşif şüphesiz stratejik öneme sahip bir kaynak niteliği taşıyor.
Yatağın boyutu ve doğasına ilişkin araştırmalar, Lithium Americas Corporation (LAC) adına çalışan PhD Thomas R. Benson tarafından yürütüldü. Araştırma, birkaç milyon yıl önce Nevada-Oregon hattı boyunca kuzeyden güneye yaklaşık 28 mil ve doğudan batıya 22 mil uzanan bir süpervolkanın, şiddetli bir patlamanın ardından magma odasının çökmesiyle büyük bir krater oluşturduğunu öne sürüyor.
Daha sonra, sıcak kül tabakaları kaldera tabanında soğudu ve volkanik kül ile çamur tortularını toplayan bir göl çağlar boyunca varlığını sürdürdü ancak volkanik aktivite devam etti ve mineral bakımından zengin hidrotermal sular göl tortularına doğru taşındı.
Milyonlarca yıl sonra, göl çoktan gitmişken, geriye içinde yüksek konsantrasyonlarda lityum bulunan çeşitli malzemeler kaldı. Örneğin Thacker Pass'ta, 100 fit kalınlığında potasyum zengini ve lityum infüze edilmiş kil bantları bulunuyor. Önemli miktarda yüksek dereceli lityum tutan kil de açık ocak madenciliğine izin verecek kadar yüzeye yakın.
Elbette, ulusların kendi topraklarında kilit endüstriyel kaynaklara sahip olması iyidir. ABD keşiften önce lityum açısından yoksun değildi, ancak 1960'lardan beri stratejik olarak büyük ölçüde Nevada'daki Silver Peak Madenine bağımlıydı. Yine de geçen yıl Güney Arkansas'ta 5,1 ila 19 milyon ton lityum içeren önemli yatakların bulunduğu bildirilmişti.
Bazı analistler, küresel lityum talebinin 2040 yılına kadar dünyanın 2022 üretiminin 8 katına çıkmasını bekliyor. Dolayısıyla, McDermitt Kalderası ve Güney Arkansas gibi yerlerde yeni keşfedilen yatakların ticari madenciliği, önümüzdeki on yıllarda ABD çıkarları için son derece önemli olabilir. Ayrıca, süpervolkan keşfi sırasında öğrenilen dersler daha pek çok yatağın kilidini açmaya yardımcı olabilir.
Yine de lityumun önemi azalabilir. Pil teknolojisi sürekli geliştiriliyor; araştırmacılar hem lityum bazlı hem de alternatif kimyalara yönelik iyileştirmeleri sık sık işaret ediyor. En umut verici lityum iyon alternatiflerinden bazılarının hala kat etmesi gereken bir yol var. Çok daha bol bulunan bir elemente dayanan sodyum-iyon piller umut vaat etse de, enerji yoğunluğu (ve dolayısıyla hücre boyutu/ağırlığı) ve döngü ömrü açısından şu anda ikinci sınıf durumdalar. Görünen o ki lityum yakın vadede en iyi seçenek olmaya devam edecek.