Tarihi SpaceX Rideshare Görevinde Dünyanın İlk Kuantum Uydu Bilgisayarı Fırlatıldı

Tarihi bir kilometre taşında, fotonik kuantum bilgisayar ilk kez uzaya gönderildi. Viyana Üniversitesi’nden Philip Walther liderliğindeki uluslararası bir ekibin geliştirdiği kompakt sistem, 23 Haziran’da Kaliforniya’daki Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü’nden SpaceX Falcon 9 roketiyle fırlatıldı. İşlemci, Dünya’dan yaklaşık 550 kilometre yüksekte çalışmaya başlayacak.

Launch’un bir parçası olan SpaceX’in Transporter 14 görevi; microsat, cubesat ve geri dönüş kapsülü içeren 70 yük taşıdı. Bunlar arasında yer alan mini kuantum bilgisayar, uzay tabanlı veri işleme ve Dünya gözlemi alanında devrim potansiyeli taşıyor.

Uzayda Çalışacak Şekilde Tasarlandı

Yörüngede çalışabilecek bir kuantum bilgisayar tasarlamak, aşırı sıcaklık değişimleri, radyasyon ve titreşim gibi ciddi mühendislik zorlukları içeriyordu. Viyana ekibi, Alman Havacılık ve Uzay Merkezi'nin Trauen’daki temiz odasında 12 kişiyle dört hafta içinde yörünge yükünü monte etti; uçuş modelini yalnızca 11 iş gününde tamamladı.

Yörüngeye girişten yaklaşık bir hafta sonra, uydu sonuçları iletmeye başlayacak. Walther dile getirdi: “Bu proje bizi bir 'uzay ekibi'ne dönüştürdü. Artık ister temel kuantum fiziği ister pratik uygulamalar olsun, uzayda daha fazla deney yapabilecek bilgi birikimine sahibiz.”

Yörüngede Kuantum Avantajı

Kuantum bilgisayarın uzaya yerleştirilmesindeki en büyük fayda, “edge computing” yeteneği. Böylelikle yangın tespiti gibi toplanan veriler doğrudan uyduda işlenebiliyor; ham verinin Dünya’ya gönderilmesi yerine enerji tasarrufu yapılıyor ve tepki süresi hızlanıyor.

Klasik sistemlerin zorlandığı işlemlerde kuantum bilgisayarlar üstün performans gösteriyor. Işık temelli optik sistemlerle işlem yapan işlemci, girişim ve difraksiyon prensiplerine dayanarak, Fourier dönüşümleri ve konvolüsyon gibi hesap yoğun görevleri verimli şekilde yürütüyor.

Çok Yönlü ve Verimli

Sistem, gelecekteki uzay görevleri için yeniden yapılandırılabilir biçimde tasarlanmış. Walther açıkladı: “Ayrıca bu görev, kuantum donanımının aşırı koşullardaki performansını ve dayanıklılığını test etmemize olanak tanıyor — uzayın zorlu ortamında ne kadar süreyle işlevlerini sürdürebildiklerini araştırabiliyoruz.” Ekip, iklim izleme, iletişim ve temel kuantum araştırmaları gibi alanlarda geniş uygulama potansiyeli görüyor: “Elde ettiğimiz bulgular, kuantum donanımının ticari ve bilimsel uygulamalar için daha da geliştirilmesine katkı sağlayabilir; örneğin yeryüzü gözlemi, iklim araştırmaları ve iletişim gibi alanlarda.”

Yoğun SpaceX Görev Programı Parçası

Transporter 14 görevi yalnızca ticari ve bilimsel yükleri değil, anma amaçlı gönderileri de taşıdı. Capella Space’in Capella-17 radar uydusu, Starfish Space’in Otter Pup 2 bağlantı deneyleri, Varda Space’in yörüngede ilaç üretimi için taşıdığı bir geri dönüş kapsülü ve Cremated remains’ları taşıyan Nyx uzay aracı da görev için yer aldı. Falcon 9’ın alt kademesi Pasifik’te bir drone gemisinde başarıyla indi ve üst aşama uyduları yaklaşık iki saat içinde yörüngeye yerleştirdi.

‍

‍

‍

Kaynak: https://interestingengineering.com/space/first-quantum-processor-launched-to-space