Silikon Vadisi, Giderek Daha Fazla Ücretsiz Çin Yapay Zeka Modellerine Yöneliyor

Yılın başlarında Amerika'nın yapay zeka manzarasını inceleyen Misha Laskin endişeliydi. Teorik fizikçi ve makine öğrenimi mühendisi olan ve Google'ın en güçlü yapay zeka modellerinden bazılarının yaratılmasına yardımcı olan Laskin, Amerikan yapay zeka şirketleri arasında ücretsiz, özelleştirilebilir ve giderek güçlenen "açık" yapay zeka modellerine yönelik artan bir benimseme gördü ama bahsi geçen modellerin çoğu Çin'de üretiliyordu ve söz konusu sistemler ABD'li rakiplerine karşı hızla zemin kazanıyordu.

Laskin, Silikon Vadisi'nde ilgi gören "giderek daha yetenekli Çin modellerine" açık kaynaklı bir Amerikan alternatifi sunmak için kısa süre önce 8 milyar dolar değerlemeye ulaşan Reflection AI adlı bir girişim kurdu. Laskin, "Açık model şirketlerinin aslında Çin'deki zeka sınırını ve genel olarak zeka sınırını yönlendirdiğine dair anlık görüntüler görmeye başlıyorsunuz." dedi.

Geçtiğimiz yıl boyunca, Amerika'nın en popüler yapay zeka girişimlerinin giderek artan bir kısmı, Amerikan yapay zeka ürünlerinin temeli olarak pahalı ABD sistemlerine rakip olan ve bazen onların yerini alan açık Çin yapay zeka modellerine yöneldi.

NBC News, 15'ten fazla yapay zeka girişimi kurucusu, makine öğrenimi mühendisi, endüstri uzmanı ve yatırımcı ile konuştu. Uzmanlar, Amerikan şirketlerinden gelen modellerin yapay zeka yeteneklerinin sınırında ilerleme hızını belirlemeye devam ettiğini ancak birçok Çin sisteminin erişiminin daha ucuz, daha özelleştirilebilir olduğunu ve geçtiğimiz yıl birçok kullanım için yeterince yetenekli hale geldiğini söyledi.

Artan benimseme, ABD yapay zeka endüstrisi için bir sorun teşkil edebilir. Yatırımcılar, önde gelen Amerikan yapay zeka şirketlerinin dünya pazarını domine edeceği iddiasıyla OpenAI ve Anthropic'e on milyarlarca dolar yatırdı fakat Amerikan şirketleri tarafından ücretsiz Çin modellerinin artan kullanımı, modellerin aslında ne kadar istisnai olduğu ve Amerika'nın kapalı model arayışının tamamen yanlış yönlendirilmiş olup olmadığı hakkında soruları gündeme getiriyor.

700 milyon dolar değerindeki yapay zeka odaklı arama şirketi Exa'nın makine öğrenimi başkanı Michael Fine, Exa'nın kendi donanımında Çin modellerini çalıştırmanın, birçok durumda OpenAI'ın GPT-5'i veya Google'ın Gemini'si gibi daha büyük modelleri kullanmaktan önemli ölçüde daha hızlı ve daha az maliyetli olduğunu kanıtladığını söyledi.

Fine şunları aktardı: "Sıklıkla olan şey, kapalı bir modelle çalışan bir özellik elde etmemiz ve bunun çok pahalı veya çok yavaş olduğunu fark etmemizdir; sonra da, 'Bunu daha hızlı ve daha ucuz hale getirmek için hangi kaldıraçlara sahibiz?' diye sorarız." Ardından ekledi: "Bu genellikle kapalı modelin eşdeğer açık modelle değiştirilmesi ve ardından kendi altyapımızda çalıştırılması anlamına gelir."

DeepSeek'in R1 ve Alibaba'nın Qwen modelleri gibi Çin modelleri kullanımı ücretsizdir ve herkesin indirip kopyalayabileceği, değiştirebileceği ve çalıştırabileceği için "açık kaynak" veya "açık ağırlık" olarak kabul edilir. Büyük teknoloji devleri tarafından kontrol edilen veri merkezleri ve boru hatları aracılığıyla erişilen Anthropic'in Claude veya OpenAI'ın en popüler GPT modelleri gibi "kapalı" veya tescilli önde gelen Amerikan sistemlerinden farklıdırlar.

Yıllarca OpenAI ve Anthropic'ten gelen Amerikan kapalı kaynak modelleri, hem Amerikan hem de Çin açık alternatiflerinden çok daha iyi performans gösterdi. Açık kaynaklı modelleri kullanmaya yönelik iyi kaynaklı şirket içi çabalar bile zorlandı: Bloomberg, geniş finansal haber ve belge koleksiyonu üzerinde eğitilmiş açık kaynaklı modelleri kullanarak BloombergGPT adlı dahili bir araç oluşturmaya çalıştı, ancak finansal bilgi konusunda OpenAI'ın kapalı modellerinin gerisinde kaldığını gördü.

Yine de geçen yıl DeepSeek ve Alibaba gibi Çinli şirketler büyük teknolojik ilerlemeler kaydetti. Bağımsız bir yapay zeka kıyaslama şirketi olan Artificial Analysis tarafından izlenen metriklere göre, açık kaynaklı ürünleri artık birçok alanda önde gelen kapalı Amerikan modellerinin performansına yaklaşıyor ve hatta eşleşiyor.

PyTorch'un eş yaratıcısı ve Fireworks AI CEO'su Lin Qiao, Amerikan kapalı kaynak ve Çin açık kaynak modelleri arasındaki yetenek farkları hakkında, "Aradaki fark gerçekten kapanıyor," dedi.

Performanstaki artışın bir sonucu olarak, kullanıcıların farklı modeller arasında seçim yapmasına olanak tanıyan OpenRouter gibi bazı platformlar, insanların Çin açık kaynak modellerine yöneldiğini görüyor.

Bir üretkenlik uygulaması olan Dayflow'un kurucusu Jerry Liu, Dayflow kullanıcılarının yaklaşık yüzde 40'ının artık açık kaynaklı modelleri kullanmayı seçtiğini tahmin ediyor. Uygulama, Google'ın Gemini'si ve Alibaba'nın Qwen'i gibi daha küçük açık kaynaklı seçenekler de dahil olmak üzere, görevleri tamamlamak için kullanıcıların çeşitli yapay zeka modelleri arasından seçim yapmasına olanak tanıyor.

Liu, bir kullanıcının ekranını tanımlamak gibi görevler için Qwen'in dikkate değer ölçüde tutarlı olduğunu belirterek, "Qwen benim kullanım durumum için GPT-5 kadar iyi." dedi. Ve GPT-5 veya Gemini'nin aksine, Qwen'in daha küçük bir versiyonu nispeten düşük bir maliyetle veya ücretsiz olarak çalışabilir. Liu, kullanıcıların kapalı model kullanımı için ödeme yapmanın Dayflow'a kişi başı 1.000 dolara kadar mal olabileceğini, bunun da daha ucuz açık kaynaklı modelleri Dayflow'un sürdürülebilirliği için önemli kıldığını söyledi.

Dayflow'un açık kaynaklı modelleri ayrıca tüm işlemlerini her kullanıcının kendi bilgisayarında gerçekleştiriyor; Liu, bunun gizlilik nedenleriyle verilerini buluta göndermek istemeyenler için çekici olduğunu söyledi. Liu'nun kişisel tercihi, açık kaynaklı modelleri kullanarak verileri cihazında tutmak: "Tüm ekranımın rastgele bir adamın bulutuna ışınlandığı bir ürünü kullanır mıydım? Kesinlikle hayır."

Artan performans, daha güçlü gizlilik ve daha düşük maliyetin ötesinde, açık kaynaklı modeller ekosistem avantajlarıyla da zemin kazanıyor. Artan açık kaynak benimsenmesi ve geliştiriciler tarafından açık kaynak kaynaklarının oluşturulması, daha fazla geliştiriciyi bahsi geçen modelleri kullanmaya teşvik ediyor.

Tarayıcı ajanı girişimi Circlemind AI'ın kurucu ortağı Antonio Vespoli, Çin modellerinin artık çevrimiçi geliştirici kaynaklarına hakim olduğunu söyledi. Nedeni pratik: CEO Brian Chesky'ye göre Airbnb'nin "büyük ölçüde" güvendiği Qwen gibi Çin modelleri, bol miktarda eğitim rehberine ve topluluk desteğine sahip.

Yapay zeka altyapı şirketi Together AI'ın ürün başkanı Charles Zedlewski, geliştiricilerin artık açık modellerden başlamayı ve bunları kendi verileriyle uyarlamayı, "bugün piyasadaki modellerin hiçbirinde kolayca bulunmayan becerileri veya bilgileri" eklemeyi daha basit ve verimli bulduklarını söyledi. Şirketler ilk yapay zeka uygulamalarını piyasaya sürerken, ihtiyaçlarını net bir şekilde anlıyorlar.

Modelleri özelleştirmek isteyen geliştiriciler için anılan kaynaklar, Çin seçeneklerini varsayılan başlangıç noktası yapıyor. Geliştiricilerin yapay zeka ile yazılım yazmasına yardımcı olan popüler bir kodlama uygulaması olan Kilo Code, kullanıcıların çeşitli modeller arasından seçim yapmasına izin veriyor. Kilo Code kullanıcıları arasındaki en iyi 20 modelden yedisi Çin modelidir ve bunlardan altısı açık kaynaklıdır.

Çin Açık Kaynağı Benimsiyor

Amerika'nın yapay zeka gelişiminin büyük kısmı, OpenAI ve Anthropic gibi endüstri devleri ve onların kapalı model yaklaşımı öncülüğünde özel sektörde gerçekleşirken, Çin hükümeti ülkenin yapay zeka vizyonunu çizmede daha aktif bir rol üstlendi.

1 Kasım tarihli bir ekonomik konuşmada, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, "açık kaynaklı teknolojiler konusunda daha fazla işbirliği" çağrısında bulundu. Ve mart ayında, Çin'in en üst düzey ekonomik planlama otoritesi, açık kaynaklı modeller ekosistemini destekleme niyetini belli etti.

Çinli laboratuvarlar genellikle modellerini açık bir şekilde yayınlarken, OpenAI gibi Amerikan şirketleri kapalı modellerle erken başarı elde etti ve kapalı kaynak yaklaşımına sadık kaldı. Birçok Çinli şirket ayrıca ürünlerini Amerikan muadillerinden daha hızlı bir tempoda tanıtıyor: Alibaba mevcut yıl içinde kabaca her 20 günde bir yeni model yayınlarken, Anthropic'in sürümler arası ortalaması 47 gün.

Allen Yapay Zeka Enstitüsü'nde kıdemli araştırma bilimcisi ve açık model yapay zeka ekosistemi uzmanı olan Nathan Lambert, NBC News'e Çin modellerinin son zamanlardaki ilerlemesinin tesadüf olmadığını söyledi. Lambert, "Çinliler yapay zekada gerçek yenilikçilerdir." dedi.

Lambert, "Güç dengesi son 12 ayda hızla değişiyor." diye ekledi. Lambert, Substack hesabında Çin'in yapay zeka gelişmeleri hakkında kapsamlı yazılar yazdı ve Çin'in açık kaynak ekosistemi konusunda uzman olarak kabul ediliyor.

Amerika'nın Yapay Zeka Üstünlüğü

Silikon Vadisi'ndeki bazı kişiler, Amerikan modellerinin yapay zeka yeteneklerinin en ileri noktasında önemli bir avantajı koruduğunu ve kapalı Amerikan modellerinin, hantal açık modellerin eşleşemeyeceği bir hazır kullanım kolaylığı ve rahatlık sağladığını belirtmekte gecikmiyor.

Silikon Vadisi risk sermayesi şirketi Menlo Ventures ortağı Tim Tully, kapalı modellerin önemli ölçüde daha yetenekli ve genellikle daha yararlı olmaya devam ettiğini söyledi: "Araçlar daha iyi, üretkenlik daha iyi, herkes tarafından inşa edilen ve kullanılan ajan çerçeveleri Anthropic ve OpenAI ile daha iyi durumda. Sadece daha iyi çalışıyorlar. Yani ekosistem kapalı kaynak ortamında güçlü."

Buna ek olarak, birçok şirket Çin temelli bir ürün kullanma riskinden, gerçek veya hayali olsun, dolayı Çin modellerini kullanmaktan kaçınabilir. Dünyanın önde gelen kapalı model şirketlerinden biri olan Anthropic'in yatırımcısı olan Menlo Ventures'tan Tully, "Alıcıların, özel sektörden veya kamu sektöründen olsun, Çin açık ağırlıklı bir modele dayalı bir ürün satın almakta tereddüt ettikleri algılanan bir risk var." dedi.

Eylül ayı sonlarında, ABD Yapay Zeka Standartları ve İnovasyon Merkezi, DeepSeek'in popüler modellerinden kaynaklanan riskleri özetleyen bir rapor yayınladı; raporda zayıflatılmış güvenlik protokolleri ve Amerikan kapalı kaynak modellerine kıyasla artan Çin yanlısı çıktılar tespit edildi. Yakın tarihli bir Beyaz Saray notu da Qwen'in geliştiricisi Alibaba'yı Çin ordusunu desteklemekle suçlayarak, yapay zeka sistemlerinin kurumsal benimsenmesine siyasi bir engel ekledi. Buna cevaben Alibaba, Financial Times'a iddiaların "tamamen saçmalık" olduğunu ve "açıkça kamuoyunu manipüle etme ve Alibaba'yı kötüleme girişimi" olduğunu söyledi.

Birçok gözlemci ayrıca, geçtiğimiz yıl yayınlanan birkaç Çin modelinin Amerikan modellerinden büyük ölçüde ödünç alınmış gibi göründüğünü not ediyor. Bazı gözlemciler, DeepSeek'in hızlı ilerlemesinin ancak OpenAI ve Anthropic gibi Amerikan şirketlerinin zorlu temel çalışmalarının çoğunu kopyalayarak gerçekleşebileceğini düşünüyor.

Dinamik, Çin açık modellerinin Amerikan kapalı model performansını gölgede bırakmak bir yana, ona yakınsamaya devam edip etmeyeceği konusunda sorular ortaya çıkarıyor. Geçtiğimiz yıl uzmanlar, Çin modellerinin Amerikan yapay zeka ilerlemesine bağımlı, son derece yetenekli "hızlı takipçiler" olarak kalabileceğini iddia etti. Bu arada Çinli firmalar da kapalı kaynak modelleri araştırıyor. Ekim ayında Alibaba, yeni Qwen sistemlerinin en büyüğünün yalnızca kapalı kaynaklı bir versiyonunu yayınlayarak açık kaynaklı bir versiyon paylaşmamayı tercih etti.

Geleceği Kim Kontrol Ediyor?

Amerikan yapay zeka şirketleri ve federal hükümet Çin modellerinin son yükselişini fark etti ve uzmanlar Amerika'nın güçlü açık kaynaklı modellerden yoksun olmasını demokrasiye yönelik "varoluşsal" bir tehdit olarak bile etiketledi.

Meta'nın yüksek profilli açık kaynaklı Llama serisi tarihsel olarak Amerikan açık kaynak çabalarına liderlik etse de, CEO Mark Zuckerberg, Meta'nın tüm "süper zeka" yapay zeka modellerini açık kaynak yapmama niyetinde olduğunun sinyalini verdi. Llama modellerinin performansı da son yıllarda durakladı; açık kaynak kullanıcılarının daha iyi performans gösteren Çin açık kaynak modellerine geçmesinin nedenlerinden biri de budur.

Yine de Amerikan yenilikçileri, Amerikan açık model rekabetçiliğini artırmaya çalışırken, Amerikan açık kaynak çabaları yavaş yavaş uyanıyor olabilir.

Temmuz ayında Beyaz Saray, federal hükümeti "Açık Kaynak ve Açık Ağırlıklı Yapay Zekayı Teşvik Etmeye" çağıran bir Yapay Zeka Eylem Planı yayınladı. Ağustos ayında ChatGPT üreticisi OpenAI, beş yıl aradan sonra ilk açık kaynaklı modelini yayınladı. Modelin yayınlanmasını duyuran OpenAI, Amerikan açık kaynaklı modellerinin önemine atıfta bulunarak, "ABD'de oluşturulan yetenekli açık ağırlıklı modellere geniş erişimin demokratik yapay zekayı genişletmeye yardımcı olduğunu" yazdı.

Ve kasım ayı sonlarında, Seattle merkezli Allen Enstitüsü, lansman duyurusuna göre kullanıcıların "ister araştırma, ister eğitim veya uygulamalar için olsun, güvenilir özellikleri hızla oluşturmalarına" yardımcı olmak üzere tasarlanan Olmo 3 adlı en yeni açık kaynaklı modelini yayınladı.

Allen Enstitüsü'nden Lambert ayrıca "American Truly Open Models" (Amerikan Gerçekten Açık Modeller) kısaltması olan "ATOM Projesi"ni başlattı. ATOM Projesi'nin manifestosunda belirtildiği gibi: "Amerika açık modellerde liderliğini, hem performans hem de benimseme açısından, kaybetti ve daha da geriye düşme yolunda ilerliyor."

‍

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.nbcnews.com/tech/innovation/silicon-valley-building-free-chinese-ai-rcna242430