NASA, Mars’a Veri Hattı Geliştirme Yarışını Başlattı

On yıllar boyunca NASA, değerli verileri Dünya’ya ulaştırmak için kendi röle yörünge araçlarını ve uzay araçlarını inşa edip işletti. Şimdi ise kurum, tıpkı fırlatma ve astronot taşımada olduğu gibi, “bağlantıyı hizmet olarak satın alma” modeline geçiyor. Bu strateji değişikliği, Mars görevlerini sürekli çevrim içi tutacak çözümler sunmak isteyen büyük oyuncular arasında bir yarış başlattı. Burada söz konusu olan yalnızca tek bir sözleşme değil; hedef, Mars’a uzanan veri hattını kurmak.

Yeni yaklaşım, NASA varlıklarının ticari altyapıyla harmanlanmasını ve kurumun bugün kullandığı yama tarzı röle ağının kademeli olarak değiştirilmesini öngörüyor. Mevcut sistemde, Mars Reconnaissance Orbiter ve MAVEN gibi yörünge araçları, gezgin ve iniş araçlarından topladıkları verileri Dünya’daki Deep Space Network (DSN) dev antenlerine iletiyor. NASA’nın röle uzay araçları hâlâ çalışır durumda olsa da kalıcı bir omurga olarak tasarlanmamıştı. Kurumun gezegen misyonlarına dair son kıdemli incelemesi, MAVEN’in röle olarak kritik rolünü vurguluyor ve 2030’ların başına kadar kullanılabilir kalması için adımlar öneriyor. Ancak bu donanım sonunda işlevini yitirecek.

Süreçte NASA Space Communications and Navigation (SCaN) programı, DSN’i yöneten birim olarak, yaşlanan varlıkları destekleyecek çözümler arıyor. Temmuz ayında yayımlanan ve teslim tarihi “bugün” olan teklif çağrısına göre amaç, NASA’nın işletmeci değil müşterilerden yalnızca biri olacağı, birlikte çalışabilir bir pazar oluşturmak. Mevcut talep, donanım satın alımı değil, yetenek çalışmaları üzerine. İstenen iki ana başlık ise Dünya ile Ay arasında bir “lunar trunkline” ve Mars yüzeyinden başlayan, Mars yörüngesi üzerinden geçerek Dünya’daki operasyon merkezlerine ulaşan uçtan uca Mars iletişim ağı.

Görev son derece zorlu. Dünya ile Ay ve Mars arasındaki büyük mesafeler, uzun gecikme süreleri, dönemsel güneş kaynaklı parazitler, Dünya görünürlüğü pencereleri ve yüksek hata toleransı gereksinimleri dikkate alınmalı. Bu nedenle NASA, hemen tedarik sürecine geçmek yerine, sektörün bu sorunları nasıl çözebileceğini görmek amacıyla plan talep ediyor.

Hangi şirketlerin kavramsal teklif sunduğunu doğrulanamasa da, yarışa şimdiden dahil olan bazı firmalar var. Blue Origin, Blue Ring platformu üzerine inşa edilen bir Mars Telekomünikasyon Yörünge Aracı tanıttı; manevra kabiliyeti yüksek, yüksek performanslı bu uzay aracı, 2028 gibi erken bir tarihte NASA’nın Mars görevlerini desteklemek üzere öneriliyor. Rocket Lab, Mars Sample Return kampanyası için önerdiği mimarinin temel unsurlarından biri olduğunu söylediği kendi Mars telekom yörünge aracı konseptini duyurdu.

2024 yılında NASA Mars Exploration Program, ticari hizmetlere yönelik 12 kısa çalışmayı finanse etti. Bu çalışmaların üçü, yeni nesil röle hizmetleri üzerineydi ve SpaceX, Lockheed Martin ve Blue Origin’e verildi. SpaceX’in “adapt Earth-orbit communication satellites for Mars” önerisinin, şirketin Starlink internet uydu takımyıldızından türetileceği öngörülüyor.

Uzun vadede hedef, kurumun gezegen keşif programını yalnızca bilim odaklı görevlerden çıkararak Ay’da kalıcı insan varlığına ve nihayetinde Mars’a uzanacak şekilde dönüştürmek.

‍

‍

‍

Kaynak: https://techcrunch.com/2025/08/13/nasa-has-sparked-a-race-to-develop-the-data-pipeline-to-mars/