Kıyıya Vuran Yunusların Beyinlerinde Alzheimer İzleri Bulundu

Yeni bir araştırma, Alzheimer hastalığıyla ilişkili beyin hasarının yunusların yönlerini kaybedip karaya vurmasının olası nedenlerinden biri olabileceğini ortaya koydu. Florida’daki Indian River Lagünü’nde 2010–2019 yılları arasında kıyıya vuran 20 şişe burunlu yunusun (Tursiops truncatus) beyinlerinde yapılan incelemelerde, insanlardaki Alzheimer’a benzer gen ifadesi değişimleri ve protein birikmeleri tespit edildi.

Araştırma ekibi, yunuslardaki nörodejenerasyon belirtilerini iklim değişikliğiyle ilişkilendirdi. Isınan deniz sularında giderek artan zehirli alg ve bakteri patlamalarının, bu beyin hasarını tetikleyebileceği öne sürüldü. Özellikle alg patlamalarının yaşandığı dönemlerde karaya vuran yunusların beyinlerinde, 2,4-diaminobütirik asit (2,4-DAB) adlı nörotoksinin diğer dönemlerde karaya vuranlara kıyasla yaklaşık 2.900 kat daha yüksek olduğu saptandı.

Araştırmacılar, siyanobakteriyle dolu alg patlamalarının yunusların hafıza ve yön bulma yetilerini zayıflatarak karaya vurma ihtimalini artırabileceğini belirtti. Miami Üniversitesi’nden toksikolog David Davis, “Yunuslar deniz ortamlarında toksik maruziyetler için çevresel gözlemciler olarak kabul ediliyor; bu nedenle siyanobakteri patlamalarıyla bağlantılı insan sağlığı sorunları konusunda endişeler mevcut.” dedi.

Yunusların yaşlandıkça Alzheimer’a benzer beyin bozulmaları geliştirdikleri biliniyor. Siyanobakterilerin saldığı toksinlerin hem hayvan hem insan nöronlarına zarar verdiği de uzun süredir bilinen bir gerçek ancak toksinlerin insanlarda nörodejeneratif hastalıklara doğrudan neden olup olmadığı henüz kesinleşmiş değil. Araştırmacılar, zararlı alg patlamalarının yunuslardaki bu süreci hızlandırabileceğini düşünüyor. “Alzheimer hastalığına özgü nöropatolojik değişimlerle alg toksinlerinin doğal birikiminin yunuslarda eşzamanlı görülmesi, bu iki olayın beyin üzerindeki etkisini incelemek için benzersiz bir fırsat sunuyor.” ifadeleri makalede yer aldı.

Çalışma yalnızca yunuslarla sınırlı değil; zararlı alg patlamalarının diğer deniz canlılarına da zarar verdiği, bunun da besin zinciri yoluyla insanlara kadar ulaşabileceği vurgulandı. Önceki araştırmalar, alg toksinlerinin hafıza kaybına neden olabileceğini ve Alzheimer’ın temel belirtilerinden biriyle doğrudan bağlantılı olduğunu göstermişti. Bu kimyasallar yüksek miktarda gıda zincirine karışırsa, insanlar için ciddi bir sağlık riski oluşturabileceği değerlendiriliyor.

Araştırma doğrudan insanları kapsamasa da, yunus beyinlerinde görülen Alzheimer benzeri değişimlerin insan beynindeki süreçlerle aynı temelleri paylaştığı belirtildi. Henüz doğrudan bir bağ kanıtlanmamış olsa da mevcut bulgular daha fazla araştırma yapılması gerektiğini gösteriyor. Aynı ekip daha önce siyanobakterilerin cycad ağaçlarında ürettiği nörotoksinleri incelemiş ve bu toksinlerin çevrede uzun süre kalabildiğini, besin zinciri boyunca birikebildiğini ortaya koymuştu. Davis, “Alzheimer hastalığına birçok farklı yol neden olabilir, ancak siyanobakteri maruziyetleri giderek daha belirgin bir risk faktörü haline geliyor.” diyerek araştırmayı özetledi.

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.sciencealert.com/brains-of-stranded-dolphins-showed-signs-of-alzheimers-disease