5,5 Milyon Işık Yılı Uzunluğunda: Evrenin En Büyük Dönen Yapısı Keşfedildi

Gökbilimciler, Dünya'dan 140 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan ve şimdiye kadar gözlemlenen en büyük dönen yapılardan birini tanımladı.

Keşif; hidrojen bakımından zengin 14 galaksiden oluşan, inanılmaz derecede "jilet gibi ince" bir diziye sahip, devasa ve dönen bir kozmik filamenti işaret ediyor. Yaklaşık 5,5 milyon ışık yılı uzunluğunda ve 117.000 ışık yılı genişliğinde olan filament üzerindeki tüm galaksiler, tıpkı bir bilekliğe dizilmiş takılar gibi birbirine bağlı bir zincir halinde uzanıyor.

Oxford Üniversitesi liderliğindeki uluslararası bir ekip, bulguları 4 Aralık'ta Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergisinde yayınladı.

Fizik Bölümü'nden eş yazar Dr. Lyla Jung, konuyla ilgili 

“Yapıyı istisnai kılan şey sadece boyutu değil, aynı zamanda dönüş hizalaması ve dönme hareketinin birleşimidir. Bunu bir tema parkındaki dönen fincanlar oyununa benzetebilirsiniz. Her galaksi dönen bir çay fincanı gibidir, ancak tüm platform - yani kozmik filament - de dönmektedir. Söz konusu ikili hareket, galaksilerin içinde yaşadıkları daha büyük yapılardan dönüşlerini nasıl kazandıklarına dair bize nadir bir bakış açısı sağlıyor.” ifadelerini kullandı.

Yapının, Evren'in erken evrelerindeki galaksi oluşum mekanizmasına dair yeni bilgiler sunabileceği düşünülüyor.

Dönen Kozmik Filament

Kozmik filamentler; kozmosu çaprazlamasına kesen, galaksilerden ve karanlık maddeden oluşan uçsuz bucaksız iplikler olup evrenin iskelesi niteliğindedir. İlgili yapılar, madde ve momentum akışını galaksilere yönlendiren yollar olarak hizmet eder.

Yapılan yeni keşif; Güney Afrika'daki MeerKAT radyo teleskobu ile Karanlık Enerji Spektroskopik Enstrümanı (DESI) ve Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması (SDSS) kaynaklı optik gözlemler dahil olmak üzere dünyanın en güçlü gözlemevlerinden elde edilen verilerin birleştirilmesiyle mümkün oldu.

Enstrümanlar, hepsi gaz iplikçiği ile birbirine bağlı, benzer mesafelerdeki galaksilerin çarpıcı ve senkronize bir hizalanmasını gözlemledi.

Yeni filamentteki galaksiler rastgele olmaktan çok uzak bir şekilde, ev sahibi yapılarıyla aynı yönde dönme konusunda güçlü bir tercih sergiliyor. Filament dinamik modellerine dayanarak, çıkarımsanan dönüş hızı saniyede 68 mil (110 km/s) olarak belirlendi.

Dahası, tüm yapı (kütlesel dönüş) dönüyor gibi görünüyor ve filamentin omurgasının her iki tarafındaki galaksiler zıt yönlerde hareket ediyor. Durum, mevcut galaksi evrimi modellerine meydan okuyarak, devasa kozmik yapıların galaksi dönüşü üzerinde daha önce düşünülenden çok daha derin ve kalıcı bir etki yaratabileceğini öne sürüyor.

Filament, gelişiminin henüz erken aşamalarında olan, genç ve nispeten bozulmamış bir yapı görünümü sergiliyor. Yıldız oluşumu için yakıt olan hidrojen gazının bolluğu ve "dinamik olarak soğuk" durumu, onun kozmik süreçlerin bozulmamış bir kaydı olduğu anlamına geliyor.

Eş yazar Dr. Madalina Tudorache şunları söyledi: “Filament, kozmik akışların bir fosil kaydıdır. Galaksilerin dönüşlerini nasıl kazandıklarını ve zamanla nasıl büyüdüklerini bir araya getirmemize yardımcı oluyor.”

Galaksi Oluşumuna Dair Yeni Bakış Açısı

Genel dönüş gösteren ve aynı yönde dönen galaksiler içeren filamentler, galaksilerin mevcut dönüşlerini ve gazlarını nasıl kazandıklarını incelemek için ideal deneklerdir.

Hidrojen açısından zengin galaksiler, kozmik filamentler içindeki gaz akışının olağanüstü göstergeleridir. Atomik hidrojen kolayca hareket ettiğinden, varlığı gazın filamentler boyunca ve galaksilerin içine nasıl yönlendirildiğini göstermeye yardımcı olur.

Bahsi geçen süreç, açısal momentumun kozmik ağ boyunca nasıl aktığına ve nihayetinde bir galaksinin şeklini (morfolojisini), dönüşünü ve yıldız oluşum oranını nasıl etkilediğine dair ilginç ipuçları sağlar. Çalışmanın bulguları, özellikle galaksilerin içsel olarak nasıl hizalandığını modellemeye yardımcı olarak gelecekteki kozmolojik çalışmalar için hayati bir destek sunuyor.

Not: Görsel temsilidir.

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://interestingengineering.com/space/14-galaxies-universes-largest-spinning-structure