“Dijital Sarhoşluk”: Fazla Reels İzlemek Beyinde Alkol Etkisi Yapıyor

Instagram Reels, TikTok videoları veya YouTube Shorts izlemek masum bir zaman geçirme yöntemi gibi görünebilir, ancak nörobilimciler beynimiz üzerindeki etkilerinin düşündüğümüzden çok daha endişe verici olabileceği konusunda uyarıyor. Çeşitli araştırmalar, kısa videoların beyindeki ödül yollarını alkol gibi bağımlılık yapan maddelerle benzer şekilde tetiklediğini ortaya koyuyor. Hindistan’daki nörologlar ise uzun vadede motivasyon, odaklanma ve hatta hafızanın yeniden yapılanabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.

Beyindeki Ödül Sistemi

NeuroImage dergisinde yayımlanan, Tianjin Normal Üniversitesi’nden Profesör Qiang Wang liderliğindeki hakemli bir çalışmaya göre, kısa video bağımlısı olan kişilerde, bağımlılık yapan alkol veya kumar gibi maddelerin etkilediği ödül devrelerinde artan aktivite gözlemlendi. Prof. Wang, “Kısa video bağımlılığı küresel bir halk sağlığı tehdididir. Çin’de kullanıcılar günlük ortalama 151 dakika harcıyor ve internet kullanıcılarının %95,5’i bu içeriklerle meşgul. Yüksek yoğunluklu ‘anlık ödül’ tüketimi yalnızca dikkat, uyku ve ruh sağlığını bozmakla kalmıyor, depresyon riskini de artırıyor.” dedi.

Dopamin Bağlantısı

Dopamin, ruh hali, motivasyon ve beynin ödül sisteminde önemli rol oynayan kritik bir nörotransmitterdir. Yemek yemek ya da sevdiklerimizle vakit geçirmek gibi doğal aktivitelerde salgılanır, fakat bağımlılık yapan davranışlar aynı sistemi ele geçirir. Marengo Asia Hospitals, Faridabad Nöroloji Bölüm Başkanı Dr. Kunal Bahrani, “Alkol, oyun ya da Reels gibi bağımlılık yapan şeyleri kullandığımızda dopamin seviyesi yükselir ve bu da bir öfori hissi yaratır” diyerek durumu açıkladı. Bahrani, “Daha fazla dopamin salındıkça yeni sinir bağlantıları oluşur ve bunlar içsel ödüller gibi davranır ancak bağımlılık arttıkça dopamin sistemi ele geçirir. Sonunda o zevki daha çok arzulamaya başlarsınız, tıpkı Reels’i tekrar tekrar izlemek gibi.” sözleriyle dopaminin bağımlılık döngüsündeki rolünü vurguladı.

Beyinde Neler Oluyor?

Dr. Bahrani, sürecin beyin üzerinde yarattığı etkileri şöyle açıkladı:

• Prefrontal Korteks: Dikkat, özdenetim ve karar verme süreçlerinden sorumlu olan bu bölge 26-27 yaşına kadar gelişir. Ancak sürekli içerik değişimi, prefrontal korteksi aşırı yorar ve zamanla küçülmesine yol açabilir. Bu da günlük işlevleri olumsuz etkiler.
  
  
• Hippokampus: Gece yapılan uzun süreli kaydırmalar, uyku kalitesini ve hafıza konsolidasyonunu bozar. Hippokampus etkilendiğinde öğrenme gücü zayıflar. Bu yüzden Reels bağımlısı kişilerde odaklanma sorunları ve hafıza kaybı sık görülür.
  
  

Alkol Bağımlılığı ile Benzerlik

Alkol doğrudan nörotoksik hasara yol açarken, Reels ile benzerlik ödül yollarının yeniden şekillenmesinde ortaya çıkar. Dr. Bahrani, “Alkol nasıl ödül sistemini ele geçiriyorsa, Reels de onu aşırı uyarır. Sonuç dürtüsel davranış, özdenetim kaybı ve bitmek bilmeyen bir haz arayışı döngüsü olur.” dedi.

Ne Kadar Fazla, Ne Kadar Zararlı?

Her şeyde olduğu gibi aşırılık bağımlılığa yol açar. Sosyal medyada kısa videolar da sınırsız tüketildiğinde beynin sağlıksız bir döngüye girmesine neden olabilir. Dr. Bahrani, sabit bir güvenli sınır olmadığını ancak ölçülü kullanımın hayati olduğunu belirtti: “İdeal olarak ekran süresi günde 2-3 saati aşmamalı. Bunun ötesi beyin için toksik hale gelir. Dijital sarhoşluğa giriyoruz. Eğer kontrol edilmezse, bu durum aşırı uyarılma, kötü uyku ve hafıza kayıplarının kronik hale geldiği dijital bunamaya dönüşebilir.” dedi.

Sonuç

Kısa videolar ve Reels eğlenceli görünebilir, ancak sürekli anlık haz akışı beynin işleyişini değiştirebilir. Dopamin yollarının aşırı uyarılması, dikkat, hafıza ve özdenetimi zayıflatma riski taşıyor. Araştırmalar, etkinin alkol gibi bağımlılık yapan maddelerle çarpıcı derecede benzer olduğunu ortaya koyuyor.

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.indiatoday.in/health/story/binge-watching-insta-reels-are-rewiring-your-brain-like-alcohol-addiction-2774286-2025-08-21