Bilim ve Dünya
2/6/2025
Çin, hassas ölçüm bilimi olan metroloji alanında yıkıcı inovasyonları teşvik etmeyi amaçlayan beş yıllık bir eylem planı duyurdu. Çin Pazar Denetimi Genel İdaresi tarafından yayımlanan 2030 planı, çip teknolojisi ve kuantum ölçekli ölçüm konularında büyük atılımları önceliklendiriyor.
Bakanlığın Science and Technology Daily gazetesinde yayımlanan son rapora göre, Çin’in planı, ölçüm teknolojilerinin yetersiz olduğu veya iyileştirilmesi gereken alanlara odaklanarak, metroloji yeteneklerindeki çeşitli “ağrı noktalarını” çözmeyi hedefliyor.
Çipler ve nadir toprak mıknatıslarıyla ilgili metroloji, ABD ile Çin arasındaki teknoloji rekabetinde kilit bir cephe haline geldi. Washington, ulusal güvenlik kaygıları nedeniyle gelişmiş çip ihracatına yönelik kontrolleri sıkılaştırırken, Çin ise nadir toprak metalleri üzerindeki hakimiyetini, kendi ihracat kısıtlamalarıyla kullanıyor. South China Morning Post’un yazdığına göre, Çin’in son planı, metrolojide temel düzeyde kapsamlı iyileştirmeler yapmayı ve 2030 yılına kadar 50’den fazla temel metroloji teknolojisinde büyük atılımlar gerçekleştirmeyi hedefliyor.
Plan, Çin’in 2021–2035 metroloji gelişim hedeflerini destekleyecek şekilde tasarlandı. Plana göre, 20’den fazla dünya standartlarında metroloji ölçütü oluşturulması ve en az 100 yenilikçi cihaz ile standartlaştırılmış malzemenin geliştirilmesi amaçlanıyor.
Metroloji planı, ticaret mutabakatı, sağlık hizmetleri, çevresel izleme, iklim değişikliği, afet önleme, gıda güvenliği, ceza adaleti ve denizcilik operasyonları gibi birçok sektörde iyileştirmeyi hedefliyor.
Plan, yapay zeka, miniaturize edilmiş algılama teknolojileri, robotik, malzeme bilimi ve katkılı imalat, ölçüm yöntemleri, karşılaştırma teknikleri ve kuantuma dayalı metrik sistemin yeniden üretimi gibi birçok ileri alanda metroloji araştırmalarının ilerletilmesini vurguluyor.
Özellikle, kuantum fiziğini kullanan hassas ölçüm ve algılama cihazlarının geliştirilmesi ön planda. Çin, geleneksel tekniklerin ötesine geçen dağıtılabilir referans cihazlar da dahil olmak üzere gelişmiş kuantum metroloji araçları geliştirmeyi planlıyor. Örneğin, yön bulma amacıyla tasarlanan kuantum jiroskopları bu kapsamda değerlendiriliyor.
Girişim ayrıca çip düzeyinde metroloji araştırmalarını da genişletiyor. Bu kapsamda, nanoskopik entegre devreler, sinir ağı çiplerinin ölçümü ve ışık frekanslarını tam olarak ölçmek için kullanılan yongaya entegre frekans tarağı teknolojileri gibi konulara odaklanılıyor.
Söz konusu plan, ABD Ticaret Bakanlığı bünyesinde 2022 tarihli Chips and Science Act kapsamında kurulan CHIPS for America ofisinin kendi metroloji girişimini başlatmasından yalnızca bir yıl sonra geldi. Bu girişim, Amerika’nın yarı iletken araştırma ve üretimindeki liderliğini güçlendirmeyi amaçlıyordu.
South China Morning Post, yarı iletken bileşenler küçülüp daha karmaşık hale geldikçe, hassas ve güvenilir ölçümün üretim kalitesini ve teknolojik rekabet gücünü korumada giderek daha hayati hâle geldiğini aktarıyor.
Ayrıca 2030 planı, Çin’de çıkarılan nadir toprak elementlerinden yapılan güçlü malzemeler olan nadir toprak mıknatıslar için metrolojinin ilerletilmesini de içeriyor. Pekin, geçtiğimiz dönemde bu elementlerden yedisini kendi ihracat kontrol listesine ekledi. Hamle, ABD’nin yeni tarifelerinin ardından geldi. Elektrikli araçlar, elektronik cihazlar ve savunma sanayisi için hayati öneme sahip olan nadir toprak elementleri, ABD gibi ülkeleri Çin’e büyük ölçüde bağımlı kılıyor.
Kaynak:https://interestingengineering.com/science/china-boosts-quantum-tech-metrology-plan