ChatGPT’den Diyet Tavsiyesi Alan Erkek, “Bromid Zehirlenmesi” Yaşadı

Bir erkek, diyetini değiştirmeden önce ChatGPT’ye danıştı. Üç ay boyunca bu değişikliği istikrarlı şekilde sürdürdükten sonra, yeni ortaya çıkan endişe verici psikiyatrik belirtiler – paranoya ve halüsinasyonlar – nedeniyle acil servise başvurdu.

Yapılan incelemeler sonucunda, 60 yaşındaki hastada bromizm olduğu anlaşıldı. Bu sendrom, bromid veya yakın kimyasal kuzeni bromine maddesine kronik şekilde maruz kalmaktan kaynaklanıyor. Söz konusu vakada hasta, internetten satın aldığı sodyum bromid tüketiyordu.

Hastanın vakasına ilişkin rapor, 5 Ağustos Salı günü Annals of Internal Medicine Clinical Cases dergisinde yayımlandı. Live Science, ChatGPT’nin geliştiricisi OpenAI ile iletişime geçti. Şirket sözcüsü, hizmet şartlarında yer alan ve servislerin herhangi bir sağlık durumunun tanı veya tedavisi amacıyla kullanılmaması gerektiğini belirten bölüme dikkat çekti. Kullanım şartlarında ayrıca “Hizmetlerimizden elde edilen çıktılara tek ve nihai gerçek veya kesin bilgi kaynağı olarak ya da profesyonel tavsiye yerine güvenmemelisiniz.” ifadesi yer alıyor. Sözcü, OpenAI’nin güvenlik ekiplerinin, kullanıcıları profesyonel tavsiye almaya yönlendirecek şekilde ürünleri eğitmeye ve riskleri azaltmaya çalıştığını ekledi.

Kişisel Bir Deney

19. ve 20. yüzyıllarda bromid, reçeteli ve reçetesiz ilaçlarda – sedatifler, antikonvülsanlar ve uyku hapları dahil – yaygın şekilde kullanılıyordu. Ancak uzun süreli maruziyetin, özellikle ilaç kötüye kullanımı yoluyla, bromizme neden olduğu anlaşıldı.

Bromid toksidromu, vücutta toksin birikimi sonucu ortaya çıkan bir sendrom olup psikoz, ajitasyon, mani, sanrılar; ayrıca hafıza, düşünme ve kas koordinasyonu bozuklukları gibi nöropsikiyatrik belirtilere yol açabiliyor. Bromid, uzun süreli maruziyetle sinir hücrelerinin işlevini bozacak düzeyde vücutta birikebiliyor.

1970’ler ve 1980’lerde ABD düzenleyicileri, sodyum bromid dahil olmak üzere birçok bromid formunu reçetesiz ilaçlardan kaldırdı ve bromizm vakaları ciddi ölçüde azaldı. Yine de, zaman zaman internetten satın alınan bromid içeren besin takviyelerine bağlı vakalar rapor ediliyor.

Bu vakadan önce, hasta sofra tuzunun (sodyum klorür) aşırı tüketiminin sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini araştırıyordu. Rapor, “Klorürü azaltmak yerine yalnızca sodyumu azaltmaya yönelik literatür bulmasına şaşırdı. Üniversitede beslenme eğitimi almış olmasından ilhamla, diyetinden klorürü tamamen çıkarma konusunda kişisel bir deney yapmaya karar verdi.” ifadelerini aktardı. 

(Klorürün sağlıklı kan hacmi ve kan basıncının korunmasında önemli olduğunu, kanda çok düşük ya da çok yüksek seviyelere ulaşmasının sağlık sorunlarına yol açabileceğini not etmekte fayda var.)

Hasta, zaman çizelgesine göre ChatGPT 3.5 veya 4.0 sürümlerinden birine danıştı. Vaka raporunu kaleme alan yazarların, hastanın sohbet kayıtlarına erişimi olmadığından, dil modelinin verdiği yanıtın tam metni bilinmiyor ancak hasta, ChatGPT’nin klorürün bromid ile değiştirilebileceğini söylediğini ve bu nedenle diyetindeki tüm sodyum klorürü sodyum bromid ile değiştirdiğini bildirdi. Değişimin ancak sodyum bromidin temizlik amacıyla kullanılması bağlamında geçerli olabileceğini belirtildi.

Hastanın doktorları, olasılığı test etmek için ChatGPT 3.5’e klorürün ne ile değiştirilebileceğini sorduklarında, yanıtta bromidin de yer aldığını gördü. Model, “bağlamın önemli olduğunu” belirtse de belirgin bir sağlık uyarısı yapmadı ve sorunun neden sorulduğuna dair ek bağlam istemedi. Yazarlar, “Bir tıp uzmanının yapmasını beklediğimiz şekilde davranmadı.” dedi.

Bromizmden Kurtulma

Üç ay boyunca sofra tuzu yerine sodyum bromid kullandıktan sonra, hasta komşusunun kendisini zehirlediğini düşünerek acil servise başvurdu. Laboratuvar sonuçlarında kanda karbondioksit birikimi ve alkalinite artışı tespit edildi.

Hastanın kanında klorür seviyeleri yüksek görünse de sodyum seviyesi normaldi. Daha detaylı inceleme, bunun pseudohyperchloremia olduğunu, yani bromidin ölçüm sonuçlarını bozarak yanlış yüksek klorür değeri verdiğini ortaya koydu. Tıbbi literatür ve Zehir Kontrol Merkezi incelemeleri sonrası en olası tanının bromizm olduğu belirlendi.

Elektrolit takibi ve yerine koyma tedavisi amacıyla yatırılan hasta, yoğun susuzluk hissetmesine rağmen kendisine verilen suyun zehirli olabileceğinden şüpheleniyordu. Hastanede geçen ilk günün ardından paranoyası arttı, halüsinasyonlar başladı. Hastaneden kaçmaya çalışması üzerine zorunlu psikiyatrik gözlem altına alındı ve antipsikotik tedavi başlandı.

Sıvı ve elektrolit desteğiyle hayati değerleri normale dönen hastanın zihinsel durumu da tedaviyle iyileşti. Bu noktada ChatGPT’yi nasıl kullandığını doktorlara açıkladı. Ayrıca yüzünde akne, cildinde küçük kırmızı kabarcıklar, uykusuzluk, yorgunluk, kas koordinasyon bozukluğu ve aşırı susuzluk gibi ek belirtiler yaşadığını belirtti. Bulgular, doktorların belirttiği gibi, bromizm tanısını güçlendirdi.

Üç hafta içinde antipsikotik tedaviden kademeli olarak çıkarılan hasta, hastaneden taburcu edildi ve iki hafta sonraki kontrolde stabil durumdaydı.

Yazarlar, “Bilim insanları ile akademi dışı kitle arasında köprü kurma potansiyeli olsa da, YZ aynı zamanda bağlamdan kopuk bilgilerin yayılma riskini de taşıyor. Sodyum klorüre alternatif arayan bir hastayla karşılaşan bir tıp uzmanının sodyum bromidden bahsetmesi son derece düşük ihtimaldir.” değerlendirmesinde bulundu. 

Ayrıca “YZ araçlarının kullanımının artmasıyla birlikte, sağlık hizmeti sağlayıcılarının hastaların sağlık bilgilerini nereden edindiğini sorgularken bunu da göz önünde bulundurması gerekecektir.” vurgusu yapıldı.

Vakanın ortaya çıkardığı endişelere ek olarak, farklı bir araştırma ekibi ChatGPT dahil altı büyük dil modelini test ederek hekimlerin yazdığı klinik notları yorumlamalarını istedi. Çalışma, modellerin “adversaryal halüsinasyon saldırılarına son derece duyarlı” olduğunu ve sıklıkla “güvenlik önlemleri olmadan kullanıldığında risk taşıyan yanlış klinik detaylar ürettiğini” ortaya koydu. Mühendislik çözümlerinin hata oranını azaltabileceği ancak ortadan kaldıramayacağı sonucuna varıldı. Söz konusu durum, YZ’nin tıbbi karar alma süreçlerine ek riskler getirebileceğini gösteriyor.

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.livescience.com/health/food-diet/man-sought-diet-advice-from-chatgpt-and-ended-up-with-bromide-intoxication