Beyin İmplantı, Adamın Onlarca Yıl Sonra İlk Kez "Sevinç" Hissetmesini Sağladı

Otuz yılı aşkın süredir şiddetli depresyonla mücadele eden bir adam, beyin bölgelerini seçici biçimde harekete geçiren özel tasarlanmış bir “beyin kalp pili” sayesinde remisyona girmiş görünüyor. Minnesota Üniversitesi’nden Damien Fair, “Yıllar sonra ilk kez sevinç hissetti.” diyerek gelişmeyi aktardı.

Depresyon tedavisinde direnç yaygın görülen bir durumdur ve genellikle en az iki farklı antidepresan kullanımına rağmen iyileşmenin sınırlı kalmasıyla tanımlanır. Böyle vakalarda beyne zayıf elektrik darbeleri gönderen elektrokonvülsif terapi (ECT) uygulanabilir, ancak yöntemle çoğu zaman kalıcı rahatlama sağlamaz. Fair, “Bunlar tek tiptir; herkes için aynı beyin bölgesine gidilir.” diyerek, her beynin farklı olduğunu ve aynı bölgenin her bireyde işe yaramayabileceğini vurguladı.

Fair ve ekibi, 44 yaşındaki bir erkek hastaya daha kişiselleştirilmiş bir yaklaşım geliştirdi. Hasta 13 yaşında ilk kez depresyon nedeniyle hastaneye yatırılmış, aralarında antidepresanlar, konuşma terapileri ve ECT’nin de bulunduğu 20 farklı tedaviyi denemişti ancak hiçbiri kalıcı etki göstermemişti. Fair, “En ağır depresyon vakalarından biri; üç kez intihar girişiminde bulundu.” dedi.

Araştırmacılar ilk olarak hastanın beynini 40 dakika boyunca MRI ile tarayarak depresyonla bağlantılı dört beyin ağı sınırını haritaladı. Tarama sonucunda uyarıcıları işleme görevini üstlenen salience ağının depresyonu olmayan kişilere kıyasla dört kat daha büyük olduğu belirlendi. Fair’e göre söz konusu büyüklük, belirtilere katkıda bulunmuş olabilirdi.

Ardından ekip, hastanın kafatasına açılan iki küçük delikten dört elektrot kümesi yerleştirdi. Üç gün sonra araştırmacılar elektrotlara bağlı dış kablolar üzerinden zayıf elektrik akımları vererek her bir beyin ağını ayrı ayrı uyardı. İlk olarak içe dönüklük ve ruminasyonla ilişkilendirilen varsayılan modu (default mode) hedeflediklerinde, hasta sevinç gözyaşları döktü. Fair, “Çok sevinçliydim.” diye aktardı. Eylem modu ağı (action-mode), salience ağı ve ön-parietal ağ da uyarıldığında hastada sırasıyla sakinlik, huzur ve artan odaklanma hissi oluştu.

Geri bildirimler doğrultusunda elektrot telleri hastanın köprücük kemiği altına yerleştirilen iki küçük bataryaya bağlandı. Böylece hasta hastane dışında da faydayı yaşayabildi. Fair, bu sistemi “beyin kalp pili” olarak tanımladı; cihaz beynin çeşitli ağlarını gün boyu her beş dakikada bir dakikalığına uyarıyordu. Ameliyat sonrası altı ay boyunca hasta, pille kablosuz bağlantılı bir uygulama üzerinden araştırma ekibinin tasarladığı farklı uyarı desenleri arasında geçiş yaptı ve her gün depresyon belirtilerini kaydetti. Ekip, bu verileri aylık olarak analiz ederek uyarımı optimize etti.

Ameliyattan yedi hafta sonra hasta artık intihar düşüncelerini bildirmiyordu. Dokuzuncu ayda Hamilton depresyon değerlendirme ölçeğine göre remisyona girdi. İyileşme, Covid-19 geçirdiği kısa süre dışında iki buçuk yıldan fazla devam etti. King’s College London’dan Mario Juruena, “Bu olağanüstü bir sonuç. Dirençli depresyon hastaları için gerçekten önemli bir yaklaşım olabilir.” dedi.

Araştırmacılar, daha önce kişiselleştirilmiş beyin stimülasyonu denemelerine kıyasla bu yöntemin daha az hesaplama kaynağı ve daha kısa hastane yatışı gerektirdiğini belirtti. Ayrıca hastanın genişlemiş salience ağının tedaviye katkıda bulunmuş olabileceğini öne sürdüler. Juruena, bunun depresyonlu bireylerde yaygın olabileceğini ancak aynı genişleme görülmeyen kişilerde aynı etkinin olup olmayacağının henüz bilinmediğini vurguladı.

Yöntemin güvenliğini ve faydasını doğrulamak için çok sayıda hastanın rastgele seçilip uyarım veya plasebo uygulanacağı kontrollü bir deneme gerekiyor. Juruena, bunun gerekli olduğunu belirterek, araştırma ekibinin bu yaklaşımı daha fazla bireysel vakada denedikten sonra iki yıl içinde böyle bir klinik çalışmaya başlamayı hedeflediğini söyledi.

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.newscientist.com/article/2493065-brain-implant-lets-man-experience-joy-for-the-first-time-in-decades/

PsyArXiv DOI: 10.31234/osf.io/5c3ba_v1