Astronomlar, Milyarlarca Yıldır “Zamanın Donduğu” Kozmik Bir Fosil Galaksi Keşfetti

Gökbilimciler, zaman içinde adeta donmuş ve milyarlarca yıl boyunca neredeyse hiç değişime uğramamış uzak bir galaksi keşfetti. Dünya’daki dinozor fosillerinin yaşamın evrimini anlamamıza yardımcı olması gibi, KiDS J0842+0059 adlı bu kozmik fosil galaksi de evrenin erken dönemlerindeki oluşum süreçlerini çözümlemek için eşsiz bir pencere sunuyor.

Kozmik fosiller, başka galaksilerle çarpışmalardan ve etkileşimlerden uzak kalmayı başararak bozulmamış yapılarıyla geçmişe dair bilgiler barındıran galaksilerdir. KiDS J0842+0059 da yaklaşık 7 milyar yıldır bu şekilde korunmuş durumda. Araştırmacılar, galaksiyi inceleyerek evrenin tarihini ve galaksilerin nasıl evrim geçirdiğini anlamayı hedefliyor.

Araştırma ekibinden ve İtalya Ulusal Astrofizik Enstitüsü’nden (INAF) Crescenzo Dove “Fosil galaksiler evrenin dinozorları gibidir: Onları incelemek, hangi çevresel koşullarda oluştuklarını ve günümüzdeki en büyük galaksilerin nasıl evrim geçirdiğini anlamamıza olanak tanır.” demekte.

KiDS J0842+0059, Dünya’dan yaklaşık 3 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. 2018 yılında Kilo Derece Araştırması (KiDS) kapsamında keşfedilen galaksinin kütle ve boyut ölçümleri, Çok Büyük Teleskop (VLT) ve üzerindeki X-Shooter adlı gelişmiş enstrümanlarla hassaslaştırıldı. Elde edilen verilere göre galaksi, Güneş'in 100 milyar katı kadar yıldız kütlesine sahip. Ancak benzer kütledeki galaksilere göre çok daha kompakt bir yapıda ve uzun süredir yeni yıldız oluşumu gerçekleşmemiş.

Araştırmacılar, galaksinin gerçekten bir fosil olup olmadığını kesinleştirmek için Large Binocular Telescope (LBT) teleskobunun adaptif optik sisteminden faydalandı. Elde edilen görüntüler, KiDS verilerine kıyasla on kat daha fazla detay içeriyordu. Gelişmiş veriler sayesinde, galaksinin boyutları ve yapısı hakkındaki belirsizlikler giderildi.

Oxford Üniversitesi’nden ekip üyesi Chiara Spiniello, şu açıklamada bulundu: “LBT verileri, KiDS J0842+0059’un gerçekten kompakt olduğunu ve bu haliyle NGC 1277 ile evrenin erken dönemlerinde gözlemlediğimiz kompakt galaksilere benzediğini doğruladı. Bu kadar uzak bir fosil galaksi için bu seviyede yüksek çözünürlük verisi elde etmek ilk kez mümkün oldu.”

NGC 1277, 240 milyon ışık yılı uzaklıktaki Perseus Kümesi'nde yer alan ve nadir görülen bir başka galaksi kalıntısı olarak biliniyor. Her iki örnek, bazı galaksilerin çok hızlı oluşup kompakt kaldığını ve çarpışmalardan kaçınarak milyarlarca yıl boyunca etkin olmayan bir şekilde varlıklarını sürdürebildiğini gösteriyor.

INAF’tan Nicola Tortora, konuyu şöyle özetliyor: “Kozmik fosilleri incelemek, bugünkü dev galaksilerin merkez bölgelerinin oluşum geçmişini yeniden kurgulamamıza yardımcı olur. Bu galaksiler, ilk kompakt galaksilerin etrafına madde biriktirerek evrimleşti.”

Ekip, gelecekte bu tip galaksilerin araştırılmasına yönelik önemli ilerlemeler bekliyor. Tortora, “Adaptif optik teknolojileri ve LBT gibi teleskoplar sayesinde bu galaksi türünü daha iyi anlayabiliyoruz. Yakın gelecekte, Euclid uzay teleskobunun yüksek çözünürlüklü verileriyle yeni fosil galaksiler bulmayı ve detaylı şekilde incelemeyi hedefliyoruz.” ifadelerini kullandı.

Araştırmanın sonuçları, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergisinde yayımlandı.

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.space.com/astronomy/exoplanets/astronomers-discover-a-galaxy-frozen-in-time-for-billions-of-years-fossil-galaxies-are-like-the-dinosaurs-of-the-universe