Airbus A320, Dünyada En Fazla Teslim Edilen Yolcu Uçağı Olarak Boeing 737’yi Geride Bıraktı

Avrupa merkezli Airbus, Salı günü önemli bir ticari eşiği aşarak A320 ailesiyle Boeing 737’yi geride bıraktı ve tarihin en fazla teslim edilen yolcu uçağı oldu. Boeing’in onlarca yıla dayanan rekoru, Suudi havayolu Flynas’a teslim edilen bir A320neo ile sona erdi. İngiltere merkezli havacılık analiz firması Cirium verilerine göre, 1988’de hizmete giren A320 serisinin toplam teslimat sayısı 12.260’a ulaştı.

Airbus ve Boeing, Cirium’un önde gelen uçak tedarik analisti Rob Morris tarafından takip edilen bu verilere ilişkin yorum yapmadı. Son yıllarda Asya’nın öncülük ettiği ekonomik büyüme, milyonlarca yeni orta sınıf yolcuyu gökyüzüne taşıyarak hem A320 hem de 737’ye olan talebi artırdı. Bugüne kadar Airbus ve Boeing birlikte 25.000’den fazla uçak teslim etti. Başlangıçta büyük merkezlere hizmet vermek için tasarlanan bu uçaklar, zamanla düşük maliyetli havayolları tarafından da yaygın şekilde benimsendi. Airbus, Boeing’in 11 Eylül sonrası düşen talep nedeniyle üretimi kısmasının ardından bu pazara yöneldi.

Zaten yıllık teslimatlarda dünyanın en büyük uçak üreticisi konumunda olan Airbus, artık dar gövdeli uçaklarda da toplam teslimat açısından zirveye çıktı. Böylece Fransa, Almanya, İspanya ve İngiltere arasındaki iş paylaşımı ve strateji tartışmalarıyla başlayan 40 yıllık transatlantik pazar mücadelesi bir dönüm noktasına ulaştı. Douglas Aircraft’ın eski başekonomisti Adam Pilarski, “Başlangıçta kimse başarılı olacağını düşünmüyordu, şimdi ise en azından büyük varyantlarda kazanan o.” dedi.

Onlarca Yıllık Transatlantik Rekabet

1984’te başlatılan A320 programı, Airbus’ın geleceğinin belirsiz olduğu bir dönemde ortaya çıktı. İki geniş gövdeli uçağın sorunlu başlangıcının ardından geliştirilen A320, 1987’de ilk uçuşunu yaptı ve ertesi yıl hizmete girdi. Toulouse’daki mühendisler, bilgisayar kontrollü fly-by-wire sistemini ana akım bir yolcu uçağına entegre ederek cesur bir adım attı. Sendikaların ve bazı havayollarının direncine rağmen bu teknoloji zamanla sektör standardı oldu.

Airbus’ın kurucularından Roger Beteille’in öncülüğünde geliştirilen A320, ABD’li havayolların talep ettiği 150 koltuklu pazar için mi odaklanılacağı (Fransızların desteğiyle) yoksa geniş gövdeli uçaklara mı öncelik verileceği (Lufthansa’nın desteğiyle) konusunda büyük tartışmalar yaşadı. Proje, Fransız Cumhurbaşkanı François Mitterrand ve Alman Şansölyesi Helmut Kohl’ün arabulucu olarak aynı kişiyi, Bavyeralı siyasetçi Franz-Josef Strauss’u, seçmeleriyle çöküşten döndü. Strauss’un iki lider arasında mektuplar düzenleyerek anlaşmazlığı çözmesi, Airbus’ın resmî tarihi Airbus: The First 50 Years adlı kitapta anlatılıyor ancak kitap daha sonra geri çekildi; Reuters bir kopyasına ulaştı.

Projeyi zora sokan bir diğer unsur da Avrupa hükümetlerinden gelecek yatırımlara dair şüphelerdi. İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher, 1984’te parlamentoda “Elimde başka bir Concorde istemiyorum.” diyerek Anglo-Fransız Concorde’un maliyet aşımlarına atıfta bulundu. Boeing ise uzun süredir Avrupa devlet desteğini eleştiriyordu.

Avrupa’nın İlk Ticari Jet Başarısı

Yüksek teknolojiye sahip ama görsel olarak sıradan sayılabilecek A320, kısa ömürlü Concorde üretim hattını hızla geride bırakarak büyüdü ve son olarak üretimi durdurulan A380’den kalan alana yayıldı. Önümüzdeki haftalarda Airbus, ABD ve Çin’deki üretim kapasitesini genişletmeyi planlıyor. Cirium danışmanlık birimi başkanı Max Kingsley-Jones, “O, ABD dışındaki ilk gerçek anlamda başarılı ticari jet oldu. Rakipleri rekabetçi alternatifler yaratmaya zorladı.” ifadelerini kullandı.

Airbus’ın 1992’de United Airlines’tan sürpriz sipariş almasının ardından Boeing, 737NG versiyonuyla karşılık verdi. Ancak güçlü satışlara rağmen üçüncü nesil 737 MAX, 2018 ve 2019’daki ölümcül kazalarla Boeing’i krize sürükledi. Şirket, yeni CEO Kelly Ortberg yönetiminde dengelenmeye çalışıyor. A320 de ilk yıllarda iki kaza yaşadı ve pilot kontrolü ile otomasyon arasındaki denge üzerine tartışmalar alevlendi.

Bugün Batılı ikili tekel Çin’den ve başka üreticilerden tehdit görüyor. Brezilyalı Embraer bölgesel jetlerden daha büyük pazara girip girmemeyi tartışırken, Kaliforniyalı girişim JetZero geleneksel gövde tasarımından radikal biçimde uzaklaşan yeni bir konsept öneriyor. Sektör kaynakları, Airbus ve Boeing’in para kazandıran mevcut modellerini yakın zamanda değiştirmeye istekli olmadığını belirtiyor. Boeing borç batağında, Airbus ise fiyat avantajı ve güçlü satışlarla önde gidiyor.

Her iki şirketin yöneticileri de Prag’daki Uluslararası Ulaştırma Uçak Ticareti Derneği (ISTAT) konferansında, yeni bir model geliştirilmesinin motor teknolojisi gibi alanlarda ilerleme kaydedilene kadar bekleyeceğini söyledi. Rob Morris ise, “Boeing, mevcut üretim planlarıyla A320 ailesine yetişemez ancak bu durum, doğru koşullar oluştuğunda 737 sonrasını düşünme konusundaki kararlılığını güçlendirebilir.” sözlerini sarf etti.

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/airbus-a320-flies-past-boeing-737-most-delivered-jet-history-2025-10-07/