Yeşil Fonlar Fosil Yakıta Aktı: 33,5 Milyar Dolarlık Gerçek Ortaya Çıktı

Avrupa'da “sürdürülebilir” ya da “yeşil” etiketleriyle pazarlanan yatırım fonlarının, iklim krizinin başlıca sorumluları arasında gösterilen büyük petrol ve gaz şirketlerine milyarlarca dolar aktardığı ortaya çıktı. Voxeurop ve The Guardian’ın ortak soruşturmasına göre, 37 farklı fosil yakıt şirketine toplamda 33,5 milyar dolarlık yatırım yapıldığı belirlendi.

İsimde “Yeşil”, İçerikte Petrol

Bu fonlar arasında dikkat çeken bazıları “Sustainable Global Stars” (Sürdürülebilir Küresel Yıldızlar) ve “Europe Climate Pathway” (Avrupa İklim Yolu) gibi çevre dostu izlenimi veren isimlerle pazarlanıyordu. Ancak 2023 Carbon Majors sıralamasına göre dünyada en çok petrol ve gaz üreten beş şirket — TotalEnergies, Shell, ExxonMobil, Chevron ve BP — bu fonlardan 18 milyar dolardan fazla yatırım aldı.

Yatırımlar yalnızca Avrupa merkezli firmalarla sınırlı değil. Avrupa Birliği’nin Sürdürülebilir Finans Açıklama Düzenlemeleri (SFDR) kapsamında denetlenen fonlar, aynı zamanda ABD’li Devon Energy ve Kanadalı Suncor gibi çevre açısından tartışmalı kaya gazı ve katran kumu üreticilerine de yöneldi.

İklim Hedefleriyle Uyuşmayan Gerçekler

Yatırımcılar, bu hisseleri ellerinde bulundurarak şirketlerin iklim hedeflerine ulaşmasına katkı sağladıklarını iddia ediyor. Ancak Nisan ayında yayımlanan bir Carbon Tracker raporu, büyük petrol ve gaz şirketlerinin planlarının uluslararası iklim hedefleriyle uyuşmadığını ve çoğunun geçtiğimiz yıl bu planları daha da geri çektiğini ortaya koydu.

“Yeşil” Fonların Sınırı Olmalı

Bazı uzmanlara göre, yeşil yatırımın temel bir sınırı olmalı: fosil yakıt şirketlerine yatırım yapmamak. Transport & Environment (T&E) adlı kuruluşun sürdürülebilir finans yöneticisi Giorgia Ranzato, bu durumu şöyle ifade etti:

“Bir fon kendisini ‘yeşil’ olarak tanımlıyorsa, büyük fosil yakıt şirketlerine yatırım yapması kırmızı çizgi olmalı.”

Ranzato’ya göre, petrol devleri enerji dönüşümüne anlamlı katkı sağlamadığı sürece bu tür yatırımlar sadece “yeşil badana” işlevi görüyor. Bu nedenle, T&E ve benzeri kuruluşlar SFDR düzenlemelerinin ciddi şekilde gözden geçirilmesi gerektiğini savunuyor.

Fosil yakıt yatırımlarını izleyen bağımsız kuruluş Climate Accountability Institute’ten Richard Heede ise daha sert konuşuyor:
“Bankaların ve varlık yöneticilerinin ‘yeşil yatırım’ etiketi altında büyük fosil yakıt şirketlerine milyarlarca dolar yatırması, tam anlamıyla şeytani bir durum.”
Heede’ye göre, asıl ihtiyaç olan şey düşük ve sıfır karbonlu enerjiye, verimliliğe ve yeni teknolojilere yapılan yatırımların hızlandırılması.

En Büyük Yatırımcılar Kimler?

Fosil yakıt şirketlerine yatırım yapan fonlar SFDR’nin Madde 8 (çevresel ya da sosyal hedefleri teşvik eden fonlar) ve Madde 9 (sürdürülebilir yatırımlar) kapsamında işlem görüyor. Bu fonlarda en fazla yatırım yapan kuruluşlar:

• JP Morgan Asset Management ve İngiltere iştiraki: 3,2 milyar dolar
  
  
• DWS (Almanya): 2,2 milyar dolar
  
  
• BlackRock Investment Management UK ve BlackRock Advisors UK: toplam 1,7 milyar dolar
  
  

Soruşturma, Mart 2025 itibarıyla, isimlerinde “yeşil” veya sürdürülebilirlik vurgusu bulunan fonların yalnızca beş büyük petrol devinde 1 milyar dolardan fazla hisseye sahip olduğunu ortaya koydu.

Fonlara ve Yatırımlara Dair Örnekler

• Legal & General Investment Management (LGIM)'in "Europe Climate Pathway" fonu, Shell, BP ve TotalEnergies’e 88 milyon dolar yatırmış durumda. LGIM'in benzer fonlara toplam yatırımı 210 milyon dolar.
  
  
• Robeco’nun “Sustainable Global Stars” fonu, yalnızca TotalEnergies’e 40 milyon dolar yatırım yapıyor. Bu fonun toplam yatırımı 207 milyon dolar.
  
  
• State Street’in "World ESG" adlı çevresel, sosyal ve yönetişim hedeflerine yönelik fonu, söz konusu beş petrol devine toplam 43 milyon dolar yatırmış durumda. “Yeşil” olarak tanımlanan bu fonun toplam yatırımı 243 milyon dolar.
  
  

Yatırımcılar Savunmada

Eleştirilerin ardından bazı yatırım şirketleri adımlar attı. Örneğin Robeco, “Sustainable Global Stars” fonundan “sürdürülebilir” ifadesini çıkartacağını açıkladı. Fonun karbon ayak izinin piyasa endeksine göre %20 daha düşük olduğunu, ayrıca TotalEnergies ile “verimli ve yoğun bir diyalog süreci” yürüttüklerini belirtti.

BlackRock ise yaptığı açıklamada fonlarının, izahnamelerde belirtilen yatırım hedeflerine uygun şekilde yönetildiğini ve sürdürülebilir yatırımların geçerli yasal çerçeveye uygun biçimde oluşturulduğunu savundu. Ayrıca karbonsuzlaşma hedefi olan yatırımcılara uygun ürünler sunduklarını da belirtti.

Kaynak:https://www.iklimhaber.org/yeni-calisma-yesil-yatirimlar-fosil-yakit-devlerine-akmis/