Çin, Devlet Destekli Veri Merkezlerinde Nvidia, Intel ve AMD Çiplerini Yasakladı

Çin hükümeti, Reuters’a konuşan iki kaynağa göre, devlet fonu alan yeni veri merkezi projelerinde yalnızca yerli yapay zeka çiplerinin kullanılmasını zorunlu kılan bir yönerge yayımladı. Son haftalarda Çinli düzenleyiciler, inşaat ilerleme oranı %30’un altında olan söz konusu veri merkezlerine takılı bulunan tüm yabancı çipleri sökmeleri ya da satın alma planlarını iptal etmeleri talimatını verdi; daha ileri aşamadaki projeler ise olay bazında değerlendirilecek.

Adım, Washington–Pekin hattında ticari gerilimlerin durakladığı bir dönemde, Çin’in kritik altyapısından yabancı teknolojiyi arındırmaya yönelik en agresif hamlelerden biri olarak görülüyor ve YZ çiplerinde kendi kendine yeterlilik hedefini güçlendiriyor. Nvidia dâhil gelişmiş YZ çiplerine erişim, iki ülkenin üst düzey hesaplama gücü ve YZ alanlarındaki rekabetinde temel bir gerilim noktası oldu. ABD Başkanı Donald Trump, geçen hafta Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüşmesinin ardından pazar günü yayınlanan bir röportajda Washington’un “Nvidia ile ilgilenmelerine izin vereceğini ama en gelişmişler açısından değil.” dedi.

Pekin’in son hamlesi, Nvidia’nın Çin pazar payını geri alma beklentilerini zayıflatırken Huawei gibi yerli rakiplere satışları artırma fırsatı sunuyor. Kaynaklar, yönergenin ülke çapında mı yoksa yalnızca belirli eyaletlerde mi geçerli olduğunun net olmadığını; talimatı hangi düzenleyici kurumların verdiğinin de belirtilmediğini söyledi. Hassasiyet nedeniyle isim vermekten kaçındılar.

AMD ve Intel dâhil diğer yabancı çip üreticileri de Çin’e veri merkezi çipi satıyor. Çin Siber Uzay İdaresi ve Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu yorum talebine yanıt vermedi. Nvidia ve AMD yanıt vermezken, Intel yorum yapmadı.

En Büyük Kaybeden: Nvidia

Reuters’ın kamu ihale verilerine dayanan incelemesine göre Çin’deki YZ veri merkezi projeleri 2021’den bu yana 100 milyar doların üzerinde devlet finansmanı çekti. Çin’deki veri merkezlerinin çoğu inşa süreçlerinde devlet desteği aldı ancak yeni yönergenin kaç projeyi kapsadığı henüz belirsiz.

Kaynaklardan biri, Nvidia çiplerinin devreye alınmasının planlandığı kuzeybatıdaki bir tesiste, talimat nedeniyle zemin kazısı başlamadan projenin askıya alındığını söyledi. Özel bir teknoloji şirketi tarafından geliştirilen, fakat devlet fonu alan söz konusu projenin durdurulduğu aktarıldı.

Pekin, Washington’ın Çin’in teknoloji ilerleyişini sınırlamayı amaçlayan ihracat kontrollerinden uzun süredir rahatsız ve ABD teknolojisine bağımlılığı azaltmak için bir dizi karşı adım attı. ABD, kısıtlamaları Çin ordusunun çipleri kabiliyet artırımı için kullanacağı iddiasıyla gerekçelendiriyor. Çin, yıl içinde güvenlik gerekçeleriyle yerel teknoloji devlerinin Nvidia’nın gelişmiş çiplerini satın almasını caydırdı ve yalnızca yerli YZ çipleriyle çalışan yeni bir veri merkezini sergiledi. 2023’te Pekin, Micron ürünlerini kritik altyapıda yasaklamış, Reuters’ın geçen ay bildirdiğine göre ABD’nin en büyük bellek üreticisi şirketin Çin’de sunucu çipi pazarından çıkmasına zemin hazırlamıştı.

Nvidia CEO’su Jensen Huang, rakip süper gücün YZ endüstrisini ABD donanımına bağımlı tutmanın Amerika’nın çıkarına olduğunu savunarak, Trump ve kabinesine daha fazla YZ çipinin Çin’e satılmasına izin verilmesi için defalarca lobi yaptı. Şirket verilerine göre Nvidia’nın Çin YZ çip pazar payı 2022’deki %95’ten sıfıra geriledi. Yabancı üreticilerin devlet destekli büyük projelerden dışlanması, ileri seviye çip satışlarının yeniden başlaması yönünde bir anlaşma yapılsa bile, Çin gelirlerinin önemli kısmını ortadan kaldırabilir.

Kaynaklara göre yeni yönerge, Nvidia’nın Çin’e satmasına izin verilen en gelişmiş YZ çipi olan H20’yu kapsıyor; ayrıca B200 ve H200 gibi daha güçlü işlemcileri de içeriyor. B200 ve H200, ABD ihracat kontrolleri nedeniyle Çin’e sevk edilemese de gri pazar kanalları üzerinden ülkede yaygın olarak bulunabiliyor.

Yerli Firmalar için Fırsat ve Risk

Son talimatla Çin hükümeti, yerli çip üreticileri için daha fazla pazar payı açıyor. En bilinen oyuncu Huawei’den, Cambricon gibi Şanghay Borsası’nda işlem gören şirketlere ve MetaX, Moore Threads, Enflame gibi girişimlere uzanan geniş bir yerli yelpaze bulunuyor. Çinli şirketlerin ürünleri Nvidia’nın bazı çözümleriyle rekabet edebilir seviyede olsa da, geliştiricilerin Nvidia’nın güvenilir yazılım ekosistemine alışkın olması, yerli alternatiflerin benimsenmesini zorlaştırdı.

Adım, yerli çip satışlarını artırmaya yardımcı olurken ABD–Çin YZ hesaplama gücü farkını büyütme riski de barındırıyor. Microsoft, Meta ve OpenAI gibi ABD’li teknoloji devleri, Nvidia’nın en gelişmiş çipleriyle çalışan veri merkezleri kurmak için yüz milyarlarca dolar harcadı ya da bütçe ayırdı. Öte yandan SMIC gibi Çinli lider üreticiler, yarı iletken üretim ekipmanlarına yönelik ABD yaptırımları nedeniyle ileri üretim kapasitesi kısıtlarıyla karşı karşıya.

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.reuters.com/world/china/china-bans-foreign-ai-chips-state-funded-data-centres-sources-say-2025-11-05/