Çin, 5 Kat Enerji Üretecek Nükleer Reaktörü Hızla Tamamlayarak ABD’yi Geride Bırakmayı Hedefliyor

Çin’in Hefei kentinde inşası süren Burning Plasma Experimental Superconducting Tokamak (BEST) nükleer füzyon reaktörü, montajının son aşamasına girmiş durumda ve 2027’de tamamlanması hedefleniyor. Medya kaynaklarına göre, reaktör faaliyete geçtiğinde kullandığı enerjinin beş katını üretmeyi amaçlıyor.

Dünya daha temiz enerji kaynaklarına yönelirken, ülkeler emisyon oluşturmadan enerji ihtiyacını karşılayabilecek yeni nesil güç sistemleri geliştirmek için yarışıyor. Nükleer füzyon teknolojisi, yıldızların enerji üretme sürecini taklit ederek çalışıyor ve gezegeni ısıtan gazlar salmadan enerji üretme potansiyeli taşıyor.

Bu teknoloji onlarca yıldır araştırma konusu olsa da, ABD’deki Ulusal Tutuş Tesisi (National Ignition Facility - NIF) tarafından net enerji kazancı sağlanabildiğinin gösterilmesiyle büyük ivme kazandı. Füzyon reaksiyonlarından daha fazla enerji üretimi sağlamak isteyen ülkeler, teknolojiyi ve ticari uygulanabilirliğini test edebilecekleri daha büyük ölçekli füzyon enerji santralleri inşa etmeye başladı.

BEST Füzyon Reaktörü

Çin’de inşa edilen BEST füzyon reaktörü, popüler tokamak tasarımını temel alıyor. Tasarımda, plazmanın çok yüksek sıcaklıklarda kontrol edildiği halka şeklinde (donut biçiminde) bir yapı bulunuyor. Plazmanın sıcaklığı Güneş’in yüzeyinden bile daha yüksek seviyelere ulaşıyor.

Söz konusu koşullarda, hidrojen izotopları birleşerek helyum molekülleri oluşturuyor ve büyük miktarda enerji açığa çıkıyor. Füzyon işlemi, nükleer fisyona kıyasla çok daha az radyoaktif atık üretiyor ve ortaya çıkan atıkların yönetimi çok daha kolay hale geliyor.

Birçok füzyon reaktörü teknolojiyi deneyimleme amacıyla tasarlanmışken, BEST reaktörü bilim insanlarının gerçek enerji üretimine yönelik reaksiyonlar gerçekleştirmesine ve net enerji kazancı elde etmesine olanak sağlayacak şekilde geliştiriliyor.

BEST, Çin’in birinci nesil tokamak reaktörü olan Deneysel Gelişmiş Süperiletken Tokamak (EAST) ile gelecekte kurulması planlanan Çin Füzyon Mühendislik Demo Reaktörü (CFEDR) arasında köprü işlevi görecek bir ara aşama olarak tasarlandı.

Çin Hızını Artırıyor: “Çin Hızıyla” ABD ile Yarış

BEST reaktörünün montajı, yaklaşık 6.000 ton ağırlığında olan on binlerce bileşeni içeriyor. Reaktörün boyutları, ABD'de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) bünyesinden çıkan Commonwealth Fusion Systems tarafından inşa edilen SPARC füzyon tesisinden biraz daha büyük.

SPARC sisteminde daha güçlü mıknatıslar kullanılmasına rağmen, BEST reaktörü giren enerjinin beş katı kadar enerji üretmeyi hedefliyor. Karşılaştırıldığında, SPARC sistemi yalnızca iki kat enerji kazancı sağlamayı amaçlıyor.

Daha da önemlisi, Çin BEST reaktörünü rekor sürede tamamlamayı hedefliyor. SPARC’ın inşası 2021’de başlamış olup, 2027’de faaliyete geçmesi planlanıyor. BEST için de inşaat planları benzer tarihlerde başladı, ancak süreç Çin'de çok daha hızlı ilerledi. İki yıl içinde sivil inşaat tamamlandı ve sistem bileşenleri operasyonel aşamaya ulaştı.

Projede görev alan uzmanlar, tokamak çekirdeğinin montajında kurulum hassasiyetinin ve toplam hatanın milimetre düzeyinde olması gerektiğini yerel medyaya aktardı. Reaktörün tamamen monte edilmiş haliyle Kasım 2027’de teslim edilmesi planlanıyor.

Çin’in füzyon teknolojisinden daha yüksek enerji getirisi elde edip edemeyeceği ise ilerleyen dönemde netlik kazanacak.

‍

Kaynak:https://interestingengineering.com/innovation/chinas-best-nuclear-fusion-reactor-2027