Bir YZ Modeli İnsanların Verdiği 10 Milyondan Fazla Karara Göre Eğitildi: Artık Bizim Gibi Düşünüp Tepki Veriyor

Peki ya bir yapay zeka yalnızca insan düşüncesini taklit etmekle kalmasa, aynı zamanda her bir sonraki kararını da öngörönebilseydi? Helmholtz Munich’te görevli araştırmacılar, insan davranışlarını son derece gerçekçi şekilde simüle eden yeni bir dil modeli geliştirdi.

Centaur adı verilen model, ismini mitolojide üst yarısı insan, alt yarısı at olan varlıktan alıyor. 60.000’den fazla kişinin katılımıyla gerçekleştirilen 160 psikolojik deneyden elde edilen 10 milyondan fazla bireysel karar ile eğitilen Centaur, insanların tanıdık ya da bilinmeyen durumlarda nasıl düşündüğünü ve karar verdiğini modelleyebiliyor. Geliştiriciler, bu yeteneğin insan zihnini anlamada ve psikolojik kuramları ilerletmede önemli bir araç sunduğunu belirtiyor.

Zihinsel Süreçlerin Sayısallaştırılması

Bilişsel bilim alanında, insan davranışlarını hem açıklayıp hem de isabetli şekilde tahmin edebilen modeller geliştirmek onlarca yıldır süren bir zorluktu. Geleneksel yaklaşımlar hedeflerden yalnızca birine ulaşabilmişti. Centaur, her iki ihtiyacı aynı anda karşılayan yapısıyla bu dengeyi değiştirmeyi vaat ediyor.

Dr. Marcel Binz ve Dr. Eric Schulz tarafından geliştirilen model, “Psych-101” adlı özel bir veri kümesi kullanıyor. Veri seti, risk alma eğilimi, ödül öğrenme ve ahlaki kararlar gibi çok çeşitli insan davranışlarını içeriyor. Tüm bilgiler, bir dil modelinin analiz edebileceği biçimde düzenlenmiş durumda.

Centaur, eski modellerin aksine, önceden tanımlı kurallara bağlı kalmaksızın ortak karar alma stratejilerini öğrenebiliyor ve bu bilgileri yeni bağlamlara başarıyla aktarabiliyor. Hatta karar verirken geçen süreyi dahi tahmin edebiliyor. “Doğal dille tanımlanmış herhangi bir durumda insan davranışını tahmin etmemize olanak tanıyan bir araç yarattık – sanal bir laboratuvar gibi.” diyor çalışmanın baş yazarı Marcel Binz.

Araştırma ekibi, modelin anksiyete ya da depresyon gibi zihinsel sağlık sorunları yaşayan bireylerin karar alma süreçlerinin simülasyonunda kullanılabileceğini belirtiyor. Açıklamaya göre, veri kümesi demografik ve psikolojik özellikleri de içerecek şekilde genişletilecek.

Karar, Bağlam ve Bilişsel Derinlik

Centaur’un potansiyeli psikolojiyle sınırlı kalmıyor. Modelin, sağlık sistemlerinden kamu politikalarına ve sosyal bilimlere kadar çok sayıda alanda karar alma mekanizmalarının modellenmesini iyileştirebileceği düşünülüyor.

“Henüz başlangıç aşamasındayız ve şimdiden muazzam bir potansiyel görüyoruz.” diyor enstitü direktörü Eric Schulz.

Şeffaflık ve denetlenebilirlik ilkelerini ön plana çıkaran Binz ise şu vurguyu yapıyor: “Bu tür sistemlerin şeffaf ve kontrol edilebilir kalması çok önemli. Örneğin, verilerin tam egemenliğini koruyan açık ve yerel olarak barındırılan modeller kullanarak.”

Araştırmacılar, etik ilkelere bağlı kalmayı sürdüreceklerini belirtiyor. Açık kaynaklı ve yerel sistemlerin tercih edilmesiyle, hem veri güvenliği sağlanıyor hem de bağımsız bilimsel denetim mümkün hale geliyor.

Gelecek aşamada ekip, Centaur’un içsel hesaplama yapılarını inceleyerek belirli karar alma süreçleriyle hangi matematiksel desenlerin örtüştüğünü analiz etmeyi hedefliyor. Böylece insan zihninin bilgiyi nasıl işlediğine dair yeni anlayışlar elde edilmesi planlanıyor.

Önemli sorulardan biri ise modelin, sağlıklı bireylerle zihinsel sağlık sorunları yaşayanlar arasında uygulanan bilişsel stratejileri ayırt edip edemeyeceği. Ekip, bu tür sistemlerin etik sınırlar içinde kullanılması koşuluyla insan bilişi konusundaki anlayışı ileri taşıyabileceğine inanıyor.

“YZ araştırmasını psikoloji kuramlarıyla birleştiriyoruz – ve bunu açık bir etik bağlılıkla yapıyoruz.” diyen Binz, “Kamuya açık bir araştırma ortamında, endüstride çoğunlukla odakta olmayan temel bilişsel sorulara odaklanma özgürlüğüne sahibiz.” ifadeleriyle yaklaşımın temelini ortaya koyuyor.

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://interestingengineering.com/innovation/centaur-ai-human-decision-simulation