Beyaz Saray, ABD Hükümetinin Intel’de %10 Hisse Alacağını Açıkladı

ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick, Cuma günü yaptığı açıklamada federal hükümetin ABD merkezli çip üreticisi Intel’de %10 hisse alacağını duyurdu. Lutnick, X platformunda Intel CEO’su Lip-Bu Tan ile çekilmiş bir fotoğraf eşliğinde yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı: “Bu tarihi anlaşma, ABD’nin yarı iletkenlerdeki liderliğini güçlendiriyor; hem ekonomimizi büyütecek hem de Amerika’nın teknolojik üstünlüğünü güvence altına alacak.”

ABD Başkanı Donald Trump, anlaşmayı aynı gün Oval Ofis’te yaptığı konuşmada açıkladı ve “onlar için harika bir anlaşma” sözleriyle nitelendirdi. Açıklamanın ardından Santa Clara, Kaliforniya merkezli Intel’in hisseleri Cuma günü %5’in üzerinde yükseldi.

Intel’den yapılan açıklamaya göre ABD hükümeti, Intel’in adi hisse senetlerine 8,9 milyar dolar (6,6 milyar £) yatırım yapacak. Intel, söz konusu fonların daha önce onaylanmış ancak henüz ödenmemiş hibelerden sağlanacağını bildirdi. Bu hibeler arasında Başkan Joe Biden döneminde çıkarılan ABD CHIPS ve Bilim Yasası kapsamında vaat edilen kaynaklar da yer alıyor.

Intel CEO’su Tan yaptığı açıklamada şunları söyledi: “ABD’de ileri düzey mantıksal Ar-Ge ve üretim yapan tek yarı iletken şirket olarak, dünyanın en gelişmiş teknolojilerinin Amerikan üretimi olmasını sağlamaya derinden bağlıyız.” Tan ayrıca, “Başkan Trump’ın ABD çip üretimine odaklanması, ülkenin ekonomik ve ulusal güvenliği için hayati öneme sahip bir sektöre tarihi yatırımlar yapılmasını sağlıyor” dedi.

CHIPS Yasası, çip üretimini ABD topraklarına geri taşımayı amaçlıyor. Intel ise son yıllarda üretim kapasitesini artırmakta zorlandı ve piyasa değeri 4 trilyon doları aşan Nvidia’nın çok gerisinde kaldı. Şirket, geçmişte mobil teknolojinin ve son dönemde yapay zekânın gelişiminden faydalanmakta başarısız oldu.

Tartışmalar ve Trump’ın Eleştirileri

Intel son haftalarda Başkan Trump’ın hedefinde yer aldı. Trump, bu ayın başlarında Tan’ın derhal istifa etmesi gerektiğini söyleyerek onu Çin ile sorunlu bağlara sahip olmakla suçladı. Trump, Tan’ı “yüksek derecede çıkar çatışması içinde” olmakla itham etti ve ABD’nin Çin ordusuyla bağlantılı olduğunu söylediği şirketlere yapılan yatırımları gündeme getirdi.

Tan ise çalışanlarına gönderdiği bir notta bu suçlamaları “yanlış bilgi” olarak nitelendirdi ve “her zaman en yüksek yasal ve etik standartlarda hareket ettiğini” savundu. Malezya doğumlu ve Singapur’da büyüyen Tan, ABD vatandaşı. Amerikalıların Çin şirketlerine yatırım yapması yasal.

Trump’ın saldırıları, Cumhuriyetçi Senatör Tom Cotton’ın Intel yönetim kuruluna yazdığı mektubun ardından geldi. Cotton, şirketin Amerikan vergi mükelleflerinin parasının sorumluluğunu taşıyıp taşıyamayacağını ve güvenlik düzenlemelerine uyup uymayacağını sorguladı. Tan, Trump’ın suçlamalarından sonra Beyaz Saray’a giderek Trump ile görüştü.

“Yaratıcı Bir Fikir”

Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karoline Leavitt, hafta başında yaptığı açıklamada öneriyi “daha önce hiç yapılmamış yaratıcı bir fikir” olarak tanımladı.

Trump yönetimi, yakın zamanda Nvidia ve AMD’nin Çin’e yapılan yapay zekâ çipi satışlarından elde edilen gelirin %15’ini hükümete vermesini de emretmişti.

Georgetown Üniversitesi Güvenlik ve Gelişen Teknoloji Merkezi’nde kıdemli veri araştırma analisti olan Jacob Feldgoise, bu yaklaşımı değerlendirirken hisse alımını daha önce Intel’e sağlanan hibe fonlarıyla paralel gördüğünü belirtti: “Hâlâ aynı genel amaca hizmet ediyor; yani ABD’nin ekonomik ve ulusal güvenlik hedeflerini ilerletmek için özel piyasalarda daha doğrudan bir rol üstlenmek, özellikle de yarı iletken üretiminde teknolojik liderliği sürdürmek — ya da gerçekten geri kazanmak.”

Önceki Örnekler

Modern çağda nadir görülen bu tür anlaşmalara geçmişte rastlamak mümkün. 2008 Küresel Finans Krizi sırasında ABD hükümeti, iflas korumasına girmek üzere olan General Motors’ta çoğunluk hissesini almış, daha sonra hisselerini elden çıkarmış ancak yaklaşık 10 milyar dolar zarar etmişti.

Feldgoise, Trump yönetiminin yılın başlarında nadir toprak metalleri çıkaran Nevada merkezli MP Materials ile yaptığı anlaşmayı da benzer bir yaklaşım olarak nitelendirdi. Ancak bu anlaşma, kamu yararını gözeten kuruluşların eleştirilerine yol açtı. Ortaya çıkan bilgilere göre Savunma Bakanlığı, satın alma ve sözleşme yasalarını aşmak için Soğuk Savaş döneminden kalma bir yasaya başvurmuştu.

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.bbc.com/news/articles/cvg3zpdl3xdo