Araştırmaya Göre Sıcak Hava Dalgaları İnsanların Daha Hızlı Yaşlanmasına Yol Açıyor

Yeni bir araştırmaya göre, sıcak hava dalgalarına tekrar tekrar maruz kalmak insanların yaşlanma sürecini hızlandırıyor. Araştırmacılar, bu etkinin sigara, alkol kullanımı, sağlıksız beslenme ya da yetersiz egzersizin sağlığa verdiği zararlarla kıyaslanabilir düzeyde olduğunu belirtiyor.

İklim krizine bağlı olarak aşırı sıcaklıklar giderek daha sık yaşanıyor ve bilim insanları bunun milyarlarca insanın sağlığı üzerinde geniş kapsamlı ve uzun süreli hasar riski taşıdığını vurguluyor. Uzmanlara göre, elde edilen sonuçlar ısının sağlık üzerindeki etkilerinin boyutuna ve ciddiyetine dair anlayışta “paradigma değişimi” anlamına geliyor ve etkiler yaşam boyu sürebiliyor.

Daha önce sıcak hava dalgalarının kısa vadede erken ölümleri artırdığı biliniyordu. Örneğin, İngiltere’de Haziran ayında yaşanan bir sıcak hava dalgası yaklaşık 600 erken ölümle ilişkilendirilmişti ancak yeni yapılan analiz, uzun vadeli etkileri değerlendiren öncü çalışmalardan biri olarak öne çıkıyor.

Araştırmacılar, Tayvan’da 25 bin kişiyi 15 yıl boyunca takip ederek onların sıcak hava dalgası maruziyetini biyolojik yaş ile karşılaştırdı. Biyolojik yaş, genel sağlık durumunu yansıtan bir ölçüt olarak kullanıldı. Bulgulara göre, iki yıllık dönemde dört ek sıcak hava dalgası günü yaşayan kişilerde biyolojik yaş yaklaşık 9 gün arttı. Daha çok açık havada çalışan manuel işçilerde ise artış 33 güne kadar ulaştı.

Bilim insanları, biyolojik yaş artışının kısa bir dönem için hesaplandığını, yaşam boyu etkilerin daha yüksek olabileceğini ifade etti. Ayrıca, sıcak hava dalgalarının küresel ölçekte etkisinin büyük olacağı vurgulandı; zira herkes bu dönemlerden etkileniyor ve biyolojik yaşın yükselmesi ölüm riskinin artışında güçlü bir belirleyici kabul ediliyor.

Araştırmayı yöneten Hong Kong Üniversitesi’nden Dr Cui Guo, “Sıcak hava dalgası maruziyeti birkaç on yıl boyunca birikirse, sağlık etkileri rapor ettiğimizden çok daha büyük olacaktır” dedi. “Sıcak hava dalgaları aynı zamanda giderek daha sık yaşanıyor ve daha uzun sürüyor, dolayısıyla sağlık etkileri [gelecekte] çok daha büyük olabilir.” Guo ayrıca fosil yakıt kullanımının 2024 yılında rekor seviyelere çıktığını hatırlattı.

Çalışmaya dahil olmayan, Avustralya Sydney’deki Macquarie University’den Prof Paul Beggs ise şunları söyledi: “Birçoğumuz sıcak hava dalgaları yaşadı ve zarar görmeden atlattı, en azından öyle düşündük. [Araştırma] şimdi sıcak hava dalgası maruziyetinin yaşlanma hızımızı etkilediğini ortaya koyuyor.”

Beggs ayrıca şunu ekledi: “2024 yılında, [bilim insanları] erken yaşta ısı maruziyetinin çocuklarda beyin beyaz madde gelişimini olumsuz etkilediğini keşfetti. Sıcak hava dalgası maruziyetinin yetişkinlerde yaşlanmayı hızlandırdığı yönündeki yeni bulguyla birlikte, ısının sağlığımız üzerindeki etkisinin kapsamı ve ağırlığına dair anlayışımızda bir paradigma değişimi söz konusu. Etkiler herhangi bir yaşta görülebilir ve yaşam boyu sürebilir.”

Nature Climate Change dergisinde yayımlanan araştırmada, kan basıncı, inflamasyon, kolesterol, akciğer, karaciğer ve böbrek fonksiyonları dahil olmak üzere bir dizi tıbbi test kullanılarak katılımcıların biyolojik yaşları hesaplandı. Araştırmacılar, kişilerin biyolojik yaşını gerçek yaşıyla karşılaştırarak sıcak hava dalgası maruziyeti ile hızlanan yaşlanma arasındaki bağlantıyı inceledi.

Sonuçlarda, toplam sıcak hava dalgası günlerinin hızlanan yaşlanma üzerinde en büyük etkiye sahip olduğu görüldü. Yüksek sıcaklıkların neden yaşlanmayı hızlandırdığı kesin olarak bilinmese de DNA hasarının olası nedenlerden biri olduğu değerlendirildi. Analizler, sıcak hava dalgalarının zararlı etkisinin zamanla bir miktar azaldığını, ancak istatistiksel olarak önemli seviyede kaldığını gösterdi. Araştırmacılar, bunun insanların gölgeye yönelmek ya da klima kullanmak gibi uyum yöntemlerini giderek daha fazla tercih ettiğine işaret edebileceğini söyledi.

Çalışmaya katılan 25 bin yetişkinin tamamı ücretli bir sağlık yönetim planına dahildi ve ortalama olarak genel nüfusa kıyasla daha genç, daha sağlıklı ve daha eğitimliydi. Araştırmacılar, yaşlı ve hasta bireylerin sıcağa daha hassas olması nedeniyle etkinin gerçekte daha büyük olabileceğini belirtti.

Çalışmada ayrıca, insanların kilo durumu, sigara ve egzersiz alışkanlıkları, diyabet ve kanser gibi mevcut hastalıkları ile mahallelerinde klima kullanımının genel düzeyi dikkate alındı fakat dışarıda geçirilen süre, konutların serinliği ve bireysel klima kullanımı gibi potansiyel faktörlere dair veriler bulunmadığından, ek araştırmalara ihtiyaç olduğu ifade edildi.

Beggs, elde edilen sonuçların yakın tarihli bir ABD çalışmasıyla büyük ölçüde uyumlu olduğunu söyledi. Söz konusu çalışma, yaşlı yetişkinlerde dış ortam sıcaklığının yaşlanmayı hızlandırdığını göstermişti. 2023 tarihli başka bir ABD analizi ise “aşırı sıcağa yüksek maruziyetin Siyah bireylerde ve yoksul mahalle sakinlerinde daha hızlı bilişsel gerilemeyle ilişkili olduğunu” ortaya koymuştu.

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.theguardian.com/environment/2025/aug/25/heatwaves-making-people-age-faster-study-suggests