ABD DeepSeek’i, ABD Ulusal Güvenliğine “Derin Bir Tehdit” Olarak Nitelendirdi

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, yapay zekayı (YZ) bir sonraki teknolojik devrimin temel taşı olarak ilan ederek, Çin’in bu dönüştürücü alanda rekabet avantajı elde etmesi gerektiğini vurguladı. Komünist Parti'nin yeni teknolojilere odaklanan üst düzey toplantısında konuşan Xi, yapay zekanın insan üretimini ve yaşam tarzlarını dönüştürdüğünü belirterek, bu alanı Çin'in küresel hedefleri doğrultusunda stratejik bir öncelik olarak tanımladı. Devlet medyası Xinhua'nın aktardığı açıklamalar, Pekin’in YZ yarışında liderlik kararlılığını ve uluslararası gerilimler karşısında teknolojik ilerlemeye olan bağlılığını gözler önüne serdi.

Xi, Çin’in benzersiz kaynak seferberlik sisteminden yararlanarak yapay zeka inovasyonunu desteklemesi gerektiğini ifade etti ve öz yeterliliğin, uygulama odaklı gelişmenin önemini vurguladı. YZ’nin büyümesinin "yararlı, güvenli ve adil" bir şekilde teşvik edilmesi gerektiğini belirtti. Temel teoriler ve çekirdek teknolojilerdeki boşlukları kabul eden Xi, bilimsel araştırmaların, sanayi uygulamalarının ve düzenleyici çerçevelerin hızlandırılması çağrısında bulundu. "Bilim ve teknoloji inovasyonunu kapsamlı şekilde ilerletmeli ve inisiyatifi sıkı şekilde kavramalıyız." diyerek, Amerika Birleşik Devletleri gibi küresel liderlerle arasındaki farkı kapatmaya yönelik uzun vadeli bir vizyon ortaya koydu.

Çin’in yapay zeka hedefleri, yükselen teknolojilere hâkim olma yönündeki daha geniş stratejisinin bir parçası. Son yıllarda ülke, YZ, kuantum bilişim ve elektrikli araçlar (EV) gibi alanlara yaptığı yatırımları artırarak EV üretiminde küresel lider konumuna yükseldi. Çin ordusu da YZ’yi lojistik ve gözetim gibi savaş dışı uygulamalara entegre etmeye başladı. Bu durum, Batılı ülkelerde YZ’nin çift kullanımlı (sivil-askeri) potansiyeli konusunda endişelere yol açtı. Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nin (CSIS) 2024 raporuna göre, Çin’in YZ yatırımı 2023'te 25 milyar dolara ulaştı ve yalnızca ABD’nin gerisinde kaldı. Bu ilerlemenin büyük kısmı devlet destekli şirketler tarafından sağlandı.

Çin'in YZ alanındaki yetkinliğinin dikkat çekici bir örneği, Çinli teknoloji firması High-Flyer tarafından geliştirilen düşük maliyetli bir model olan DeepSeek oldu. 2025'in başlarında piyasaya sürülen DeepSeek, uygun fiyatı ve yüksek performansıyla küresel ilgi çekerek OpenAI gibi Batılı rakiplere meydan okuyan bir alternatif haline geldi. Ancak araç tartışmalara da yol açtı. 17 Nisan'da ABD Temsilciler Meclisi Stratejik Rekabet Seçim Komitesi, DeepSeek’i "ulusal güvenliğe derin bir tehdit" olarak nitelendirdi ve Komünist Parti ile bağları olduğu, ABD'nin teknolojik liderliğini baltaladığı iddialarında bulundu. Komite raporu, veri gizliliği endişelerini ve potansiyel askeri kullanımları gerekçe göstererek Çin’in YZ alanındaki artan etkisinin yarattığı kaygılara işaret etti.

DeepSeek’e yönelik tepki yalnızca ABD ile sınırlı kalmadı. Hindistan, Japonya ve Avustralya gibi ülkeler de veri sızıntısı ve casusluk risklerini gerekçe göstererek, hükümet yetkililerinin DeepSeek kullanımına sınırlamalar getirdi. Örneğin, Hindistan Elektronik ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı, DeepSeek’in veri toplama uygulamalarını 2024 tarihli Dijital Kişisel Veri Koruma Yasası’na potansiyel bir aykırılık olarak işaret etti. Bu kısıtlamalar, Pekin’den gelen eleştirileri artırdı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Jian, yapılan yasaklamaları kınayarak "yeniliği boğuyor ve küresel iş birliğini çarpıtıyor" ifadelerini kullandı.

Trump Tarifeleri ve Yeni Soğuk Savaş

Xi’nin YZ liderliği çağrısı, ABD-Çin teknoloji rekabetinin yoğunlaştığı, sıklıkla yeni bir Soğuk Savaş olarak tanımlanan bir dönemde geldi. ABD, ileri düzey yarı iletkenler ve YZ teknolojilerinde ihracat kontrollerini sıkılaştırarak, Çin’in kritik bileşenlere erişimini kısıtlamayı amaçladı. Çin ise buna yanıt olarak yerli inovasyonu artırdı. Huawei ve Baidu gibi şirketler, Batılı yaptırımlara rağmen YZ çip geliştirme çalışmalarında ilerleme kaydetti. Brookings Enstitüsü'nün 2025 analizine göre, Çin’in yüz tanıma ve akıllı şehirler gibi uygulamalı YZ alanlarına odaklanması, temel araştırmalarda geride kalmasına rağmen gerçek dünya uygulamalarında avantaj sağlamasına neden oldu.

Buna rağmen, Çin’in YZ stratejisi bazı zorluklarla karşı karşıya. Uzmanlar, üst düzey yetenek eksikliğini ve devlet destekli yatırımlara aşırı bağımlılığı önemli darboğazlar olarak gösteriyor. Uluslararası açıdan bakıldığında, Çin’in YZ yükselişi hem fırsat hem de endişe kaynağı. Afrika ve Güneydoğu Asya’daki gelişmekte olan ülkeler, sağlık, tarım ve eğitim gibi alanlarda maliyet etkin çözümler sunduğu için Çin YZ araçlarını memnuniyetle karşıladı fakat veri egemenliği ve Çin teknolojisine bağımlılık korkuları, daha sıkı denetim çağrılarını beraberinde getirdi. Avrupa Birliği ise, hem ABD hem de Çin’in etkisini dengelemek için inovasyonla etik standartları bağdaştıran bir "üçüncü yol" arayışını sürdürüyor.

Çin Malı Stratejisi

Xi’nin YZ vizyonu, Çin’in 14. Beş Yıllık Planı’nda yer alan ve 2035 yılına kadar teknolojik özerklik elde etme hedefini yansıtıyor. "Made in China 2025" stratejisi kapsamında Pekin, yapay zekayı hem ekonomik büyümenin hem de jeopolitik etkinin itici gücü olarak konumlandırıyor. Ancak ilerleme yolu, artan ticaret anlaşmazlıkları ve YZ gözetimi ile otonom sistemler etrafında şekillenen etik ikilemler gibi ciddi risklerle dolu.

‍

‍

‍

Kaynak: https://timesofindia.indiatimes.com/technology/tech-news/chinas-xi-jinping-sends-message-to-countrys-technology-companies-as-deepseek-called-profound-threat-to-americas-national-security/articleshow/120708131.cms