Çin DeepSeek’i Savaş Alanına Taşıyor: Otonom Dronlar ve Robot Köpekler Test Ediliyor

Çin’in devlet kontrolündeki savunma devi Norinco, Şubat ayında saatte 50 kilometre hızla otonom şekilde muharebe desteği operasyonları yürütebilen bir askeri araç tanıttı. Araç, Çin teknoloji sektörünün gururu olarak sunulan DeepSeek adlı şirketin yapay zeka modeli ile çalışıyordu.

Komünist Parti yetkilileri, Norinco P60 olarak adlandırılan bu platformun duyurusunu yaparken, Pekin’in DeepSeek ve yapay zekayı kullanarak Amerika Birleşik Devletleri ile yürütülen s*lahlanma yarışında açığı kapatma stratejisinin erken bir göstergesi olarak tanımladı. Her iki ülkede de liderler ordularına çatışmaya hazırlanmaları yönünde çağrılar yaparken, bu gelişme dikkat çekti.

Reuters tarafından yüzlerce araştırma makalesi, patent ve tedarik belgesinin incelenmesi, Pekin’in askeri üstünlük elde etmek için yapay zekadan yararlanmaya yönelik sistematik çabasına dair anlık bir tablo ortaya koyuyor.

Çin’in yeni nesil s*lahlarının arkasındaki sistemlerin nasıl çalıştığına ve bu sistemlerin ne ölçüde konuşlandırıldığına ilişkin ayrıntılar devlet sırrı niteliğinde. Yine de tedarik kayıtları ve patentler, Pekin’in otonom hedef tanıma ve gerçek zamanlı muharebe alanı karar desteği gibi kabiliyetlere ulaşma yolunda kaydettiği ilerleme hakkında, Amerika Birleşik Devletleri’nin yürüttüğü girişimlere paralel bir fikir veriyor.

Reuters, söz konusu ürünlerin tamamının gerçekte inşa edilip edilmediğini teyit edemedi ve patentlerin her zaman operasyonel teknoloji anlamına gelmediğini belirtti.

Halk Kurtuluş Ordusu (PLA) ve bağlantılı kuruluşlar, belgeler, ihaleler ve patentlere göre, Amerika Birleşik Devletleri’nin ihracat kontrollerine tabi olan modeller de dahil olmak üzere Nvidia çiplerini kullanmaya ve temin etmeye devam ediyor. Reuters, donanımların ne zaman ülkeye sokulduğunu gösteren ayrıntılar belgelerde yer almadığı için, bu çiplerin Washington’ın kısıtlamaları getirmesinden önce stoklanıp stoklanmadığını doğrulayamadı. Haziran ayı kadar yakın tarihlerde verilen patent başvurularında, ABD Ticaret Bakanlığı’nın Eylül 2022’de Çin’e ihracatını yasakladığı Nvidia A100 ve H100 çiplerinin askeri bağlantılı araştırma enstitüleri tarafından kullanıldığı görülüyor.

Nvidia sözcüsü John Rizzo, Reuters’a yaptığı açıklamada, şirketin satılmış ürünlerin bireysel yeniden satışlarını izleyemediğini belirterek şunu söyledi: “Eski, ikinci el ürünlerin küçük miktarlarda geri dönüştürülmesi yeni bir yetenek oluşturmuyor ya da herhangi bir ulusal güvenlik endişesi doğurmuyor. Destek, yazılım ya da bakım olmadan, kısıtlanmış ürünlerin askeri uygulamalarda kullanılması söz konusu bile olamaz.”

Amerika Birleşik Devletleri Hazine Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı, Reuters’ın bulgularına ilişkin sorulara yanıt vermedi.

Washington merkezli Jamestown Foundation adlı savunma politikası düşünce kuruluşunda araştırmacı olan Sunny Cheung, 2025 yılında Çin ordusunun, yalnızca yerli üretim donanım (örneğin Huawei yapay zeka çipleri) kullandığını iddia eden yüklenicilerle çalışma oranını artırdığını söyledi. Cheung, bu tespiti bu yıl içinde Halk Kurtuluş Ordusu Tedarik Ağı üzerinden yayımlanan birkaç yüz ihalenin altı aylık dönem boyunca analizine dayandırdı.

Reuters, Cheung’in bu iddiasını bağımsız olarak doğrulayamadı. Ancak bu değişimin, Pekin’in yerli teknolojinin kullanılmasına yönelik kamuoyu baskısı kurduğu bir dönemle aynı zamana denk geldiği değerlendirildi.

Reuters’ın, Çin patent ofisine yapılan patent başvuruları ve tedarik duyurularına ilişkin incelemesi, Halk Kurtuluş Ordusu bağlantılı kurumlar tarafından Huawei çiplerine yönelik talep ve kullanım olduğunu ortaya koydu. Fakat Reuters, Jamestown Foundation tarafından görülen tüm ihaleleri doğrulayamadı. Jamestown Foundation’ın bu hafta yayımlayacağı ve Reuters ile önceden paylaştığı raporun bu bilgileri içerdiği ifade edildi.

Huawei, çiplerinin askeri konuşlandırılmasına ilişkin sorular yöneltildiğinde yorum yapmayı reddetti. Çin Savunma Bakanlığı, DeepSeek ve Norinco da yapay zekanın askeri uygulamalarda kullanımı konusunda yöneltilen sorulara yanıt vermedi. Reuters’ın incelediği patent ve araştırma makalelerini hazırlayan üniversiteler ve savunma şirketleri de benzer sorulara yanıt vermedi.

DeepSeek Bağımlılığı

Reuters’ın ulaştığı belgelere göre, Halk Kurtuluş Ordusu’na bağlı birimler tarafından bu yıl verilmiş bir düzineye yakın ihalede DeepSeek modellerinin kullanımı açık biçimde yer aldı. Sadece tek bir ilanda, Çin içindeki büyük rakiplerden biri olan Alibaba’nın Qwen modeline atıf yapıldı.

Alibaba, Qwen’in askeri kullanımı hakkında yapılan yorum talebine yanıt vermedi.

Jamestown Foundation’a göre DeepSeek ile ilgili tedarik duyuruları 2025 yılı genelinde hız kazandı ve Halk Kurtuluş Ordusu ağı üzerinde düzenli olarak yeni askeri uygulamalar görünür hale geldi.

Halk Kurtuluş Ordusu’nun DeepSeek’e yönelmesi, Pekin’in “algoritmik egemenlik” olarak adlandırdığı hedefle de örtüşüyor. Bu yaklaşım, Batı teknolojisine olan bağımlılığı azaltmayı ve kritik dijital altyapı üzerinde denetimi güçlendirmeyi amaçlıyor.

Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı, Halk Kurtuluş Ordusu’nun yapay zeka kullanımına ilişkin yorum yapmayı reddetti.

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü, Reuters’ın sorularına verdiği yanıtta şunları söyledi: “DeepSeek, Çin’in askeri ve istihbarat operasyonlarına gönüllü olarak destek sağladı ve büyük olasılıkla destek sağlamaya devam edecek.” Sözcü ayrıca Washington’ın “Amerikan yapay zeka teknolojisini dünya genelindeki güvenilir yabancı ülkelerle paylaşmak için cesur ve kapsayıcı bir strateji izleyeceğini ve teknolojiyi düşmanlarımızın eline geçmekten alıkoyacağını” dile getirdi.

Yapay Zeka Destekli Planlama ve Uygulamalar

Belgelere göre Çin, sürü halinde keşif yapabilen yapay zeka destekli robot köpekleri, otonom olarak hedef takibi yapan dron sürülerini, görsel olarak yoğun komuta merkezlerini ve ileri düzey harp simülasyonlarını değerlendiriyor.

Kasım 2024’te Halk Kurtuluş Ordusu, “bilim kurgu benzeri” ifadeleri de yanında getiren bir ihale yayımlayarak, tehditleri birlikte tarayabilecek ve patlayıcı tehlikeleri temizleyebilecek yapay zeka destekli robot köpekler talep etti. Reuters bu ihalenin karşılanıp karşılanmadığını tespit edemedi. Çin’in, devlete ait medya organlarında yayımlanan görüntülere göre, daha önce yapay zekaya dayalı robotik üretici Unitree tarafından geliştirilen s*lahlı robot köpekleri askeri tatbikatlarda konuşlandırdığı biliniyor.

Unitree, Halk Kurtuluş Ordusu ile çalışmaları hakkında sorulan sorulara yanıt vermedi.

Son iki yıl içerisinde yayımlanan patentler, ihaleler ve araştırma makalelerinin incelenmesi, Halk Kurtuluş Ordusu’nun ve bağlantılı kuruluşların askeri planlamayı geliştirmek amacıyla yapay zekaya başvurmak istediğini gösteriyor. Bu kapsamda uydu ve dronlar tarafından çekilen görüntülerin hızlı şekilde analiz edilmesi için teknoloji geliştirme hedefi öne çıkıyor.

Çinli Landship Information Technology şirketindeki araştırmacılar, hizmetlerini tanıtmak için Şubat ayında yayımladıkları bir teknik dokümanda, Huawei çipleri üzerine inşa edilen teknolojilerinin uydu görüntülerinden hedefleri hızla tanımlayabildiğini ve radarlar ile uçaklarla koordinasyon kurarak operasyon icra edebildiğini belirtti.

Xi’an Teknoloji Üniversitesi, Mayıs ayında yayımladığı bulgu özetinde, askeri planlamacıların bir hedefi tespit etmekten o hedefe yönelik operasyon yürütmeye geçiş süresinin yapay zeka tarafından kısaltıldığını ifade etti. Kurumun araştırmacıları, DeepSeek destekli sistemlerinin 10.000 muharebe senaryosunu – her biri farklı değişkenler, arazi koşulları ve kuvvet konuşlandırmaları içeren senaryolar – 48 saniyede değerlendirebildiğini belirtti. Araştırmacılar, klasik bir askeri planlama ekibinin böyle bir görevi tamamlamasının 48 saat süreceğini söyledi. Reuters, bu araştırmacıların iddialarını bağımsız olarak doğrulayamadı.

Otonom S*lahlar

Belgeler, Çin askeri kuruluşlarının giderek daha otonom muharebe teknolojilerine yatırım yaptığını gösteriyor.

Reuters’ın incelediği iki düzine ihale ve patent, ordunun yapay zekayı dronlara entegre etmeye çalıştığını gösteriyor. Amaç, dronların hedefleri tanıyıp takip edebilmesi ve insan müdahalesi en aza indirilmiş formasyonlar halinde birlikte çalışabilmesi.

Askeri havacılık araştırmalarıyla bilinen Beihang Üniversitesi, bu yıl verilen bir patent başvurusuna göre, “alçak, yavaş, küçük” tehditlere odaklanan dron sürülerinin karar alma süreçlerini geliştirmek için DeepSeek’ten yararlanıyor. “Alçak, yavaş, küçük”, ordu terminolojisinde küçük insansız hava araçları ve hafif uçaklar gibi hedefleri tanımlamak için kullanılan bir ifade.

Çinli savunma liderleri, Pekin ile Washington arasında yaşanabilecek olası bir çatışmanın yapay zeka destekli mühimmatların kontrolsüz şekilde konuşlandırılmasına yol açabileceği yönünde artan kaygılar karşısında, s*lah sistemleri üzerinde insan kontrolünü korumaya kamuoyu önünde bağlılık gösterdi.

Yapay zekaya yatırım yapan Amerika Birleşik Devletleri ordusu da, yetkililerin Çin’in insansız hava araçlarındaki sayısal üstünlüğünü dengelemeyi amaçladıklarını söylediği bir girişim kapsamında, 2025 yılının sonuna kadar binlerce otonom dron konuşlandırmayı hedefliyor.

ABD Çipleri, Çin Modelleri

Shanxi 100 Trust Information Technology gibi Çinli savunma yüklenicileri, yapay zeka modellerini çalıştırmaya imkan veren Huawei’nin Ascend çipleri gibi yerli bileşenlere güven duyduklarını tanıtım materyallerinde vurguladı. Şirket, Huawei ve Halk Kurtuluş Ordusu ile ilişkisine yönelik sorulara yanıt vermedi.

Yerli işlemcilere yönelim artmış olsa da, Reuters’ın son iki yıla ait patent başvurularına yönelik incelemesi, askeri bağlantılı akademisyenlerin çalışmalarında Nvidia donanımına sık sık atıfta bulunulduğunu gösteriyor. Reuters, Halk Kurtuluş Ordusu Ulusal Savunma Teknolojisi Üniversitesi (NUDT) ve Amerika Birleşik Devletleri yaptırımları altındaki, Pekin için savunma araştırmaları yürütme geçmişine sahip “Yedi Oğul” olarak bilinen Çinli üniversitelerdeki akademisyenlerin Nvidia A100 çiplerini kullandığını belirten 35 başvuru tespit etti.

Aynı dönemde söz konusu kuruluşlar, Nvidia çiplerinin yerine geçmesi amacıyla tasarlandığı belirtilen Huawei Ascend donanımını referans alan 15 patent sundu.

Haziran ayı kadar yakın bir tarihte Halk Kurtuluş Ordusu Roket Kuvvetleri Mühendislik Üniversitesi, uzaktan algılama yoluyla hedef tespit eden bir sistem için patent başvurusunda bulundu ve model eğitimi için A100 çiplerinin kullanıldığını belirtti.

NUDT bünyesinde bir araştırma merkezinin başında yer alan Kıdemli Albay Zhu Qichao, Reuters’a geçen yıl yaptığı açıklamada, Amerika Birleşik Devletleri’nin getirdiği kısıtlamaların yapay zeka araştırmalarını “bir ölçüde” etkilediğini söyledi, ancak aradaki teknolojik farkı kapatmaya kararlı olduklarını belirtti.

Nvidia sözcüsü Rizzo, Halk Kurtuluş Ordusu’nun Nvidia donanımına olan talebini küçümseyerek Çin’in “tüm askeri uygulamaları için fazlasıyla yeterli yerli çipe sahip olduğunu” söyledi.

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.reuters.com/world/asia-pacific/robot-dogs-ai-drone-swarms-how-china-could-use-deepseek-an-era-war-2025-10-27/