500 Milyar Dolarlık Stargate, Sadece Altı Ayda Geri Ölçeklendi: Ne Veri Merkezi Var Ne İlerleme

Beyaz Saray'da duyurulan 500 milyar dolarlık bir girişim, ABD’nin yapay zeka hedeflerini hızlandırmayı amaçlarken henüz somut bir ilerleme kaydedemedi ve kısa vadeli planlarında önemli ölçüde küçülmeye gitti.

Altı ay önce, Japon milyarder Masayoshi Son, Sam Altman ve dönemin Başkanı Donald Trump ile birlikte Stargate projesini açıklamıştı. Ancak projenin yürütülmesinden sorumlu yeni kurulan şirket, hâlâ tek bir veri merkezi anlaşması dahi tamamlayabilmiş değil.

Projenin ortak liderleri olan SoftBank ve OpenAI, tesislerin nerede inşa edileceği gibi kritik konularda anlaşmazlık yaşadı. Konuya yakın kaynaklara göre, Ocak ayında yapılan duyuruda şirketler 100 milyar dolarlık yatırımı “hemen” yapacaklarını açıklamıştı. Ancak şimdi hedef, yıl sonuna kadar muhtemelen Ohio’da küçük bir veri merkezi kurmakla sınırlandı.

Stargate’in yavaş başlangıcı, yıllardır milyarlarca dolar harcamasına rağmen yapay zeka alanında geride kalan Son’un büyük hedefleri için bir geri adım olarak görülüyor. SoftBank, yılın başında OpenAI’ye 30 milyar dolar yatırım yaptı. Şimdiye kadarki en büyük girişim yatırımı böylelikle gerçekleşirken, SoftBank’ın yeni borçlar almasına ve varlık satışına gitmesine neden oldu. Söz konusu yatırım Stargate planlarıyla eş zamanlı olarak yapıldı ve SoftBank’a yapay zeka için gerekli fiziksel altyapının oluşturulmasında rol verdi.

OpenAI CEO’su Sam Altman, ChatGPT’nin gelecekteki sürümlerini desteklemek için ihtiyaç duyduğu bilgi işlem gücünü güvence altına almak amacıyla SoftBank’tan bağımsız hareket etmeye başladı ve başka veri merkezi operatörleriyle anlaşmalar imzaladı.

Her iki şirketin yöneticileri ortaklıklarının sürdüğünü belirtiyor. Geçtiğimiz hafta SoftBank etkinliğinde video aracılığıyla birlikte yer alan Altman, hedeflerinin 10 gigawatt kapasiteli veri merkezleri kurmak olduğunu belirtti. “Harika bir ortaklık.” diyerek projeye olan bağlılığını yineledi.

İki şirket, yaptıkları ortak açıklamada, birden fazla eyalette projeleri ilerlettiklerini ve “geleceği güçlendirecek, insanlığa hizmet edecek yapay zeka altyapısını sağlamak için hiper ölçekli ve hızlı hareket ettiklerini” ifade etti.

Stargate’in aksak başlangıcı, Başkan Trump’ın ulusal öncelik ilan ettiği veri merkezi geliştirme sürecini yavaşlatmış değil. Yapay zeka savunucuları, dünya çapında bu veri merkezlerinin inşasının 19. yüzyıldaki demiryolu projelerine benzer bir çaba gerektirdiğini belirtiyor. Yapılar, büyük miktarda bilgisayar sunucusunun yanı sıra devasa elektrik kaynaklarına da ihtiyaç duyuyor.

OpenAI kısa süre önce Oracle ile bir veri merkezi anlaşması imzaladı. Anlaşmaya göre, OpenAI'nin üç yıl içinde yazılım ve bulut bilişim devi Oracle’a yılda 30 milyar dolardan fazla ödeme yapması öngörülüyor. Anlaşma SoftBank’ı içermiyor ve toplamda 4.5 gigawatt kapasite anlamına geliyor, yani iki Hoover Barajı’nın toplam elektrik üretimi kadar bir güç tüketimine eşdeğer ve yaklaşık dört milyon evin enerji ihtiyacını karşılayabilecek düzeyde. Veri merkezlerinin ABD genelinde farklı noktalarda kurulması planlanıyor.

OpenAI'nin, CoreWeave ile yaptığı daha küçük çaplı başka bir anlaşmayla birlikte, şirketin şimdiye dek imzaladığı veri merkezi anlaşmaları, Stargate’in Ocak ayında söz verdiği kapasiteye neredeyse eşdeğer hale geldi. (OpenAI, 100 milyar dolarlık yatırımın yaklaşık 5 gigawatt veri merkezi kapasitesi anlamına geldiğini açıklamıştı.)

Stargate yavaş ilerlese de Masayoshi Son, konuya yakın bir kişinin aktardığına göre, OpenAI’ye olan inancını koruyor ve şirkete daha fazla yatırım yapmak istediğini belirtiyor.

Son, yapay zeka alanında önemli bir konuma sahip olmayı uzun süredir istiyor. Son on yılda 140 milyar dolardan fazla büyüklüğe ulaşan iki dev girişim fonunu yönetti, ancak ChatGPT’den önce OpenAI dahil önde gelen YZ firmalarını kaçırdı. Aynı zamanda WeWork ve Katerra gibi yüksek profilli başarısız yatırımlar nedeniyle de eleştiriler almıştı.

Bununla birlikte, 2016’da satın aldığı çip şirketi Arm, son iki yılda değer kazanarak önemli bir başarı örneği oluşturdu.

Sonbaharda, OpenAI’ye odaklanan Son, Altman’la Tokyo’da buluşarak bir anlaşma taslağı hazırladı. Ardından planlarını Trump’ın yardımcılarına sundular ve ABD’ye büyük bir yatırım açıklamak üzere Beyaz Saray’a gittiler. Trump’ın ikinci döneminin ikinci gününde Beyaz Saray’da birlikte poz vererek, 2029 yılına kadar 500 milyar dolar harcayacaklarını açıkladılar. Son, Beyaz Saray’daki törende “Bu, altın çağımızın başlangıcı.” dedi.

OpenAI ve SoftBank, başlangıç yatırımı olarak her biri 18 milyar dolar taahhüt etti. Yatırımın, veri merkezlerinin geliştirilmesi ve ardından OpenAI’ye kiralanması için kullanılacağı belirtildi. İki şirket, yeni oluşumu birlikte yöneteceklerini açıkladı; Son’un başkan olacağı, SoftBank’ın finansal süreçleri, OpenAI’nin ise operasyonları yöneteceği bilgisi paylaşıldı.

İlk duyuruda, Oracle ve Birleşik Arap Emirlikleri merkezli MGX firmaları ortaklar olarak anıldı, ancak ne kadar yatırım yapacaklarına dair net bir anlaşma bulunmuyordu. Oracle CEO’su Safra Catz, geçen ay yaptığı bir yatırımcı toplantısında, “Stargate henüz kurulmadı.” ifadelerini kullandı.

OpenAI ve SoftBank arasında son dönemde yaşanan bir başka sorun ise, SoftBank’a bağlı enerji şirketi SB Energy ile ilişkili arazilerde ne ölçüde veri merkezi inşa edileceği konusundaki anlaşmazlık oldu.

Altman, Stargate adını SoftBank ortaklığının finansmanını içermeyen projelerde de kullanıyor. 1994 yapımı uzaylı temalı Kurt Russell filmiyle aynı adı taşıyan Stargate markasının tescili SoftBank’a ait. Ancak kamuya açık belgeler, OpenAI’nin Abilene ve Denton, Teksas’taki veri merkezlerini Stargate kapsamında tanımladığını, fakat bu projelerin SoftBank iş birliğiyle yürütülmediğini gösteriyor.

Veri merkezi kurmak kolay bir süreç değil. Şirketlerin uygun yerler bulması, yapıların inşa edilmesi veya başka firmalara bu hizmetin verilmesi, pahalı yapay zeka çiplerinin temin edilmesi, yüksek elektrik kapasitesi sağlanması ve maliyetlerin karşılanması için kredi kaynaklarının oluşturulması gibi birçok zorluk bulunuyor. Stargate’in ilk projesi için daha düşük maliyetli bir tasarım üzerinde çalıştığı ve bu tasarımın Ohio’daki projede kullanılacağı bildirildi.

Yeni ve daha gelişmiş yapay zeka modellerini eğitmek için her geçen gün daha fazla veri işleme gücüne ihtiyaç duyuluyor. Bu nedenle OpenAI gibi şirketler, henüz iş modelleri kârlı hâle gelmeden önce büyük harcamalara yöneliyor.

OpenAI’nin Oracle ile yaptığı 30 milyar dolarlık yıllık anlaşma, şirketin son projeksiyonlarına göre yıllık gelirinin yaklaşık üç katına denk geliyor. Hâlihazırda milyarlarca dolar zarar eden şirket, artacak kullanıcı sayısı ve reklam gelirleri sayesinde bu büyük taahhütleri karşılayabileceğini öngörüyor.

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.wsj.com/tech/ai/softbank-openai-a3dc57b4