Vogue'da Yapay Zeka Modeli Güzellik Standartlarına İlişkin Endişeleri Artırdı

Moda dünyasında yeni bir süpermodel var. Çarpıcı, şık… ancak gerçek değil.

Vogue dergisinin Ağustos sayısında yer alan bir Guess reklamında, markanın yaz koleksiyonuna ait çizgili bir maksi elbise ve çiçek desenli bir tulum giyen kusursuz görünümlü sarışın bir model dikkat çekiyor. Reklamın bir köşesinde küçük puntolarla yer alan bilgiye göre, model YZ ile oluşturuldu.

Vogue, bu modelin derginin editoryal kararlarıyla ilgili olmadığını belirtiyor ancak YZ ile oluşturulmuş bir insanın Vogue’da ilk kez yer alması, önemli bir eşik olarak kayıtlara geçti.

Reklam kampanyası, gerçek modellerin yıllardır sürdürdüğü çeşitlilik mücadelesi ve zaten baskı altında olan gençlerin maruz kaldığı gerçekdışı güzellik algısı açısından ciddi tartışmalar yarattı.

Guess’in tartışmalı reklamının arkasında Seraphinne Vallora adlı şirket yer alıyor. Kurucuları Valentina Gonzalez ve Andreea Petrescu, BBC’ye verdikleri röportajda, Guess’in kurucu ortağı Paul Marciano’nun kendilerine Instagram üzerinden ulaştığını ve yaz kampanyası için YZ ile bir model oluşturmalarını istediğini belirtiyor.

Gonzalez, “Onun için 10 taslak model oluşturduk, biri esmer biri sarışın olmak üzere iki tanesini seçti ve biz de bunları geliştirdik.” diyor. Ayrıca, YZ ile görsel üretimin genellikle sanıldığı kadar basit olmadığını, sürecin karmaşık ve teknik bir altyapı gerektirdiğini vurguluyor.

Beş çalışanı bulunan şirket, model üretim sürecinin fikir aşamasından tamamlanmasına kadar bir ay sürebildiğini, Guess gibi bir müşteri için fiyatlarının altı haneli rakamlara ulaşabildiğini aktarıyor.

“Yapay Zeka Kullanımı Tembellik Gibi Hissediliyor”

On yılı aşkın süredir sektörde yer alan büyük beden model Felicity Hayward, moda kampanyalarında YZ kullanımını “tembellik ve ucuzluk hissi” yarattığını söyleyerek eleştiriyor: “Guess ya gündem yaratmak istiyor ya da maliyeti düşürmenin yolunu arıyor ve bunun sonuçlarını düşünmüyor.”

Vogue’un reklamı yayımlama kararı için ise “çok moral bozucu ve oldukça korkutucu” ifadelerini kullanan Hayward, bu gelişmenin sektördeki çeşitlilik için yıllardır verilen emeği baltalayabileceği görüşünde.

2010’lu yıllarda moda dünyasında önemli çeşitlilik adımları atılmıştı. Victoria’s Secret için podyuma çıkan ilk trans model Valentina Sampaio, küresel kampanyalarda yer alan ilk başörtülü model Halima Aden ve Savage x Fenty gibi markalarla podyuma çıkan büyük beden modeller bunun örneklerinden sadece birkaçıydı fakat son yıllarda Hayward’a göre bu kazanımlar geriye gitmeye başladı çünkü “Artık bu insanlar iş alamıyor.” YZ modellerin kullanımı ise “özellikle büyük beden modeller için bir başka darbe” anlamına geliyor.

“Evet, Gerçekdışı Güzellik Sunuyoruz Ama Talep De Öyle”

Gonzalez ve Petrescu, sundukları modellerin gerçekdışı güzellik standartlarını teşvik ettiği iddialarını reddediyor: “Aslında Guess için ürettiğimiz YZ modeli oldukça gerçekçi görünüyor.”

Ancak Instagram sayfalarında yer alan görsellerin çeşitlilik açısından eksik olduğunu kabul ediyorlar. “Farklı ten renklerine sahip kadınların YZ görüntülerini paylaştık ama insanlar onlara ilgi göstermiyor, beğeni gelmiyor.” diyen Gonzalez, “Sonuçta biz bir iş yapıyoruz ve Instagram’da etkileşim getiren görselleri paylaşıyoruz.” ifadelereini kullanarak içerik tercihlerinin kullanıcı ilgisine göre şekillendiğini vurguluyor.

Şirket henüz büyük beden kadınlar üretme denemesi yapmadı çünkü “teknoloji bu konuda yeterince gelişmiş değil.”

2024’te Dove’un yayımladığı bir kampanya, YZ'nin önyargılarını göstermek için tasarlandı. Görsel üreticiye “Dünyanın en güzel kadını” oluşturması istendiğinde, sistemin yalnızca genç, zayıf, beyaz, sarışın ve mavi gözlü kadınlar üretmesi dikkat çekmişti. Oluşturulan görseller Guess’in YZ modeline oldukça benziyor.

“Güzellik Beklentileri Zaten Gerçekdışıydı, Şimdi İyice Ulaşılamaz Oldu”

Hayward, insanların gerçekdışı görselleri sürekli görmesinin zihinsel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini ve beden algısını bozabileceğini belirtiyor.

Yıllardır tartışılan bu sorun, geleneksel fotoğraf düzenlemelerinin aksine artık insan kusurlarından arındırılmış modellerin sıfırdan dijital olarak oluşturulmasıyla daha da karmaşık bir hâl almış durumda.

Ashley Graham, Jameela Jamil ve Bella Thorne gibi ünlüler, fotoğraflarının düzenlenmesini reddederek güzellik gerçekliğine sahip çıkarken, YZ içerikler bu tartışmaların dışında kalıyor.

Vogue’un YZ ile oluşturulmuş reklamı basılı yayında yer alması sosyal medyada da eleştirildi. X platformundaki bir kullanıcı şöyle yazdı: “Güzellik beklentileri zaten yeterince gerçek dışıyken, şimdi YZ ile tamamen imkansız hâle geliyor. Artık gerçek modeller bile rekabet edemez.”

Yeme bozukluklarıyla ilgili Beat adlı yardım kuruluşunun CEO’su Vanessa Longley, reklamı “endişe verici” bulduğunu söylüyor: “Gerçekdışı vücut görsellerine maruz kalan insanlar kendi bedenleri hakkında olumsuz düşünmeye başlayabilir ve kötü beden algısı yeme bozukluğu riskini artırır.”

“Gerçekmiş Gibi Sunmak Ciddi Bir Sorun”

İngiltere’de YZ içeriklerinin etiketlenmesi yasal zorunluluk değil. Guess her ne kadar içeriğin YZ ile üretildiğini belirtmiş olsa da, uyarı oldukça küçük ve gözden kaçabilecek bir yerde bulunuyor.

Eski model ve teknoloji girişimcisi Sinead Bovell, beş yıl önce Vogue için yazdığı makalede YZ’nin modelleme sektörünü nasıl etkileyebileceğini anlatmıştı. BBC’ye verdiği demeçte, YZ içeriklerinin net bir şekilde etiketlenmemesinin “son derece sorunlu” olduğunu belirtiyor: “YZ zaten güzellik standartlarını etkiliyor. Filtredeki bir yüze benzemek için estetik yaptıran genç kızlar var, şimdi tamamen yapay insanlar görüyoruz.”

“İşçi Hakları Unutulmamalı”

Tüketiciler üzerindeki etkiler kadar sektör çalışanları da bu dönüşümden etkileniyor. Model Alliance adlı işçi hakları kuruluşunun kurucusu eski model Sara Ziff, Guess’in kampanyasını “yenilikten çok, maliyeti düşürmeye dönük bir çaresizlik örneği” olarak değerlendiriyor.

Ziff, YZ’nin moda endüstrisinde sömürüye yol açmadan faydalı da olabileceğini, ancak bunun ancak sektör çalışanları için anlamlı korumalar sağlandığında mümkün olabileceğini vurguluyor: “YZ sektöre pozitif etki sağlayabilir ama bu süreçte yalnızca model ve fotoğrafçı değil, tüm çekim ekibi etkileniyor.”

“İkame Değil, Alternatif”

Seraphinne Vallora, modellerin yerini alma gibi bir niyetleri olmadığını savunuyor. Petrescu, “Teknolojimiz tamamlayıcı bir rol üstleniyor, amaç yerini almak değil.” diyerek, şirketin pazarlama yöntemlerine yeni bir seçenek sunduğunu söylüyor.

Gerçek modeller ve fotoğrafçılarla birlikte ürünün fiziksel görüntüsünü değerlendirdiklerini ve bu sürecin yaratıcı sürecin parçası olduğunu da ekliyorlar. Ancak şirketin internet sitesinde yer alan avantajlardan biri, “makyaj sanatçıları, mekan kiralama, fotoğrafçı, ulaşım gibi masraflara gerek kalmadan maliyet etkin bir çözüm sundukları” şeklinde belirtilmiş.

Sektörün Geleceği Nerede?

Vogue’un bu kararı, bazıları tarafından derginin güvenilirliğini yitirdiği şeklinde yorumlandı. Bovell, Vogue’un moda endüstrisinin “Yüksek Mahkemesi” olarak görüldüğünü, bu reklamı yayımlamanın da dolaylı olarak onay anlamı taşıdığını söylüyor.

BBC, yorum almak üzere hem Vogue’a hem Guess’e ulaştı. Vogue, söz konusu çalışmanın reklam olduğunu ve editoryal bir karar olmadığını belirtti ancak başka bir açıklama yapmadı.

Peki modelleme sektörünün geleceği nasıl şekillenecek?

Gonzalez ve Petrescu, teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte markaların kendilerine daha fazla yöneleceğini düşünüyor. Bovell ise gelecekte daha fazla YZ model olacağını ama “her modelin YZ tarafından yaratılacağı bir gelecek olmayacağını” öngörüyor.

YZ gelişmelerinin olumlu yanları da olabileceğini söyleyen Bovell, kişisel YZ avatarlarıyla kıyafetlerin nasıl durduğunu görebilmenin herkesin kendini model gibi görebileceği bir dönemi başlatabileceğini dile getiriyor. Ancak sözlerine şöyle devam ediyor: “Belki de toplum, bunun ne kadar ulaşılamaz ve gerçek dışı olduğunu fark edip YZ modellerine ilgisini tamamen kaybedecek.”

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.bbc.com/news/articles/cgeqe084nn4o