Veri Merkezlerinde Binlerce Kat Enerji Verimliliği Sunan Termodinamik Olasılıksal Çipler Tanıtıldı

Extropic, olasılıksal bitler (p-bit) üzerinden çalışan ve geleneksel işlemcilere kıyasla tamamen farklı bir mimariye sahip yeni bir çip türü geliştiren bir girişim olarak, ilk çalışan donanımını ve daha gelişmiş sistemlerin yapay zeka ile bilimsel araştırmalarda kullanılabileceğini kanıtlayan ilk sonuçlarını açıkladı.

Şirketin geliştirdiği çipler, Nvidia ve AMD gibi üreticilerin geleneksel tasarımlarından kökten farklı bir biçimde çalışıyor ve ölçeklendirildiğinde binlerce kat daha enerji verimli olmayı vadediyor. Yapay zeka şirketleri veri merkezlerine milyarlarca dolar yatırırken, Extropic’in yöntemi, büyük ölçekli GPU dizilerine kıyasla çok daha düşük maliyetli ve enerji dostu bir alternatif sunmayı amaçlıyor.

Extropic, işlemcilerini “termodinamik örnekleme birimleri” (TSU) olarak adlandırıyor; yani klasik CPU (central processing unit) veya GPU (graphics processing unit) yerine farklı bir kategori tanımlıyor. TSU’lar, termodinamik elektron dalgalanmalarını yönlendirerek olasılık dağılımlarını modelleyebilen silikon bileşenler kullanıyor. Bu sayede hava durumu simülasyonlarından metin, görsel veya video üretebilen yapay zeka modellerine kadar birçok karmaşık sistemi taklit edebiliyor.

Extropic’in ilk çalışan çipi, aralarında öncü yapay zeka laboratuvarları, hava durumu modelleme girişimleri ve birkaç hükümet temsilcisinin de bulunduğu sınırlı sayıda ortakla paylaşıldı. Şirket isim vermedi ancak farklı alanlardan araştırmacıların donanımı test ettiğini doğruladı.

Şirketin CEO’su Guillaume Verdon, Extropic’i kurmadan önce teknoloji çevrelerinde “Based Beff Jezos” takma adıyla tanınan, etkili hızlanmacılık (effective accelerationism / e/acc) adlı yeni bir teknofelsefenin öncülerinden biri olarak dikkat çekmişti. Verdon ve CTO’su Trever McCourt, Extropic’i kurmadan önce Google’da kuantum bilgi işlem projelerinde çalışmıştı.

Yeni donanımı test edenlerden biri de Atmo adlı girişimin CEO’su Johan Mathe oldu. Atmo, ABD Savunma Bakanlığı dahil olmak üzere müşterilerine yüksek çözünürlüklü hava tahmini modelleri sunan bir yapay zeka şirketi. Mathe, Extropic’in çiplerinin farklı hava koşullarının olasılıklarını çok daha verimli şekilde hesaplamayı mümkün kılacağını belirtti.

Extropic aynı zamanda, GPU üzerinde Extropic çiplerinin davranışını simüle edebilen TRHML adlı bir yazılım yayımladı. Mathe, gerçek donanımın yanı sıra bu yazılımı da test ettiğini belirterek, “Birkaç p-bit çalıştırabildim ve beklenen şekilde davrandıklarını gördüm.” dedi.

Şirketin donanımı XTR-0 adını taşıyor ve yeniden programlanabilir bir FPGA (Field Programmable Gate Array) çipiyle birlikte, her biri birkaç p-bit içeren iki X-0 olasılıksal çipinden oluşuyor. Geleneksel bitler yalnızca 1 veya 0 değerlerini temsil ederken, p-bit’ler olasılıkları modelleyerek belirsizliği yansıtıyor.

Henüz sınırlı ölçekte olmasına rağmen, bu yeni çip, Extropic’in bilgi işlem yaklaşımının potansiyelini ortaya koyuyor. CTO McCourt, “Makine öğrenimi için matris çarpımından çok daha verimli bir ilkel işlem birimine sahibiz. Asıl soru, bunu ChatGPT veya Midjourney ölçeğinde nasıl kurabiliriz.” sözleriyle durumu sorguladı.

Extropic’in arXiv üzerinde yayımladığı teknik makalede, binlerce p-bit içeren daha büyük bir çipin, 2026’da üretileceği ve 250.000 p-bit barındıracağı belirtildi. Şirket, Z-1 olarak adlandırılan bu yeni çipin, görsel ve video üretimi için kullanılan difüzyon modellerinin yeni bir versiyonunu geliştirebileceğini öngörüyor.

Atmo CEO’su Mathe, “Bu çip büyük bir atılım olabilir.” derken, Prime Intellect CEO’su Vincent Weisser da şunları söyledi: “Bilgi işlemin fiziğine yaklaşımları, özellikle geleneksel transistör ölçeklemesinin sınırlarına ulaştığımız şu dönemde, önümüzdeki on yılın en dönüştürücü gelişmelerinden biri olabilir. Eğer pratik olarak ölçeklenebilirse, enerji verimliliğinde ve yoğunlukta katmanlarca ilerleme sağlayabilir.”

Verdon ve McCourt, yapay zeka veri merkezlerine yapılan devasa yatırımların enerji maliyetlerini göz ardı ettiğini vurguladı. McCourt, “Başarı şansımız yalnızca yüzde bir bile olsa, ki çok daha yüksek olduğuna inanıyoruz, denemeye değer.” ifadelerini kullandı.

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.wired.com/story/extropic-aims-to-disrupt-the-data-center-bonanza/