Yapay Zeka Uygulamaları
10/9/2025
YZ sohbet botlarına sahip şirketler, genellikle çeviri becerilerini öne çıkarıyor ancak hem işleyişte hem de eğitim verilerinde İngilizceyi temel alıyor. Bu noktadan hareketle, Suudi Arabistan merkezli Humain adlı yapay zeka şirketi, artık Arapça temelli bir sohbet botu geliştirdiğini duyurdu.
Bloomberg’in aktardığına göre Humain Chat adı verilen sohbet botu, Allam adlı büyük dil modeli üzerinde çalışıyor. Şirket, bu modelin “şimdiye kadar bir araya getirilen en büyük Arapça veri setlerinden biriyle eğitildiğini” ve “dünyanın en gelişmiş Arapça-öncelikli YZ modeli” olduğunu iddia ediyor. Botun yalnızca Arapça dilinde akıcı olmadığı, aynı zamanda “İslami kültür, değerler ve miras konusunda da derin bir hakimiyete sahip olduğu” ifade ediliyor. Şirket ayrıca, dini açıdan tereddütleri olan kullanıcıların “yerel imamlarına danışmaları” gerektiğini belirtiyor.
Uygulama olarak sunulacak sohbet botu ilk aşamada yalnızca Suudi Arabistan’da erişime açılacak. Arapça ve İngilizce çift dilli sohbeti destekleyecek olan sistem, Mısır ve Lübnan Arapçası dahil farklı lehçeleri de kapsıyor. Planlara göre uygulama önce Orta Doğu’ya, ardından küresel pazara yayılacak ve dünyadaki yaklaşık 500 milyon Arapça konuşura hizmet etmeyi hedefleyecek.
Humain, Allam ve sohbet botu projesini, Suudi Arabistan hükümetine bağlı bir teknoloji düzenleyici kurum olan Suudi Veri ve Yapay Zeka Otoritesi başlattıktan sonra devraldı. Bu nedenle Bloomberg, Humain Chat’in Suudi hükümetinin sansür taleplerine uyabileceği ve kullanıcılara sunulan bilgileri kısıtlayabileceği ihtimaline dikkat çekiyor.
Suudi Arabistan hükümetinin, halkına ulaşan içerikleri düzenli olarak sınırlamaya çalıştığı biliniyor. Freedom House’un 2024 tarihli “Freedom of the Net” raporunda ülke, çevrim içi faaliyetler üzerindeki sıkı denetimler ve ifade özgürlüğünü kısıtlayan yasalar nedeniyle 100 üzerinden 25 puan aldı. Raporda, bir kadın hakları savunucusunun on yılı aşkın bir süre hapis cezası aldığı örnek de yer alıyor.
Metinde ayrıca Amerikan YZ araçlarının da benzer şekilde çerçevelenmesi gerektiği vurgulanıyor. OpenAI, destek belgelerinde açıkça ChatGPT’nin “Batı görüşlerine eğilimli” olduğunu belirtiyor. Elon Musk’ın, Grok adlı sohbet botunu Twitter kullanıcılarının “çok fazla ilerici” bulmasına yanıt olarak ideolojik açıdan ayarlamaya çalıştığı ve bu sürecin bir aşamasında botun kendisini “MechaHitler” olarak tanımladığı hatırlatılıyor.
Kurumsal kontrol ile hükümet kontrolü arasında farklılıklar bulunduğu söylense de metinde giderek aradaki çizginin bulanıklaştığına işaret ediliyor. 2024 yılında Trump yönetimi, büyük dil modellerinin çıktıları üzerinde denetim öngören planlar açıkladı. Federal sözleşme isteyen şirketlerin, modellerinin “radikal iklim dogmasını reddetmesi” ve “çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık gibi ideolojik önyargılardan arındırılmış” olması gerektiği belirtildi. Metinde bunun doğrudan bir dayatma değil, “bir tür zorlama” olduğu vurgulandı. OpenAI, Anthropic ve Google’ın sohbet botlarını hükümete hiçbir karşılık beklemeden açmaları da, şirketlerin bu baskıya gönüllü olarak uyum sağladığını gösteren bir örnek olarak sunuldu.
Kaynak: https://gizmodo.com/saudi-ai-firm-launches-halal-chatbot-2000647733