Google’ın Yeni Yapay Zeka Modeli, Uydu Gibi Davranarak İklim Değişikliğini İzliyor

Google’ın geliştirdiği yeni yapay zeka modeli, yeryüzünü detaylı biçimde tarayarak gezegenin nasıl değiştiğini ve neler yapılabileceğini anlamayı hedefliyor. DeepMind çatısı altında geliştirilen AlphaEarth Foundations adlı sistem, Google’ın yirmi yılı aşkın sürede topladığı verileri ve ileri seviye makine öğrenimi tekniklerini birleştirerek gezegenin zamana bağlı dönüşümünü analiz etmeye odaklanıyor.

Modelin temelinde, her gün uydulardan toplanan terabaytlarca veriyi işleyip sıkıştırarak daha az yer kaplayan “embedding” adı verilen bir sistem yer alıyor. Bu sistem aracılığıyla oluşturulan haritalarda yer alan katmanlar, malzeme özelliklerini, bitki örtüsü türlerini, yeraltı su kaynaklarını ve insan yapımı yapılaşmayı (binalar, tarım alanları vb.) renk kodlarıyla gösteriyor. Google, bu sistemi bir tür “sanal uydu” olarak tanımlıyor ve kullanıcıların dünyanın herhangi bir noktasına dair detaylı bilgileri anında görebileceğini belirtiyor.

Şirket, modelin hedefini şu şekilde açıklıyor: “Kullanıcıların hava kalitesi, güneş ışığı, yeraltı suyu ve insan yapımı yapılaşmanın ekosistemler üzerindeki etkilerini daha iyi anlayabilmesini sağlamak.” Bu kapsamda hükümetler ya da özel kuruluşlar, örneğin belirli bir ekosistemde hangi mahsulün daha iyi yetiştirilebileceği ya da güneş panelleri için en verimli bölgenin neresi olabileceği gibi sorulara yanıt alabilecek.

AlphaEarth şimdiden Antarktika’nın karmaşık yüzey haritasını, düzensiz uydu görüntülemelerine rağmen detaylı biçimde çıkarmayı başardı. Ayrıca Kanada’daki tarımsal arazi kullanımında çıplak gözle fark edilemeyen değişimleri ortaya koyduğu da bildirildi.

Google DeepMind araştırma mühendisi Chris Brown, modelin geliştirilme amacını şöyle açıklıyor: “Geçmişte temel zorluk, veriye ulaşmak ve onu gözlemleyebilmekti. Bugünse farklı gözlemleme ve modelleme biçimlerini bir araya getirip bütüncül bir tablo oluşturmak en büyük zorluk.”

Google’ın haritalama konusunda uzun süredir aktif olduğunu belirtmekte fayda var. Google Earth, 2021’den bu yana zaman atlamalı haritalama özelliği sunarak iklim değişikliğine bağlı coğrafi dönüşümleri kullanıcıların incelemesine imkan tanıyor. Şirket ayrıca orman yangınlarını uzaydan tespit edebilen uydular geliştirme girişimlerinde de yer alıyor.

AlphaEarth, mükemmel bir sistem olmaktan uzak olsa da, 10 metrelik alan hassasiyetinde ekosistem verileri üretebiliyor. Google, söz konusu yapay zekanın benzer sistemlerden %23,9 oranında daha doğru sonuçlar verdiğini öne sürüyor ancak hangi sistemlerle karşılaştırıldığı belirtilmiyor. Bu alanda faaliyet gösteren firmalar arasında Privateer gibi isimler yer alıyor.

Google, modelin test sürecinde, az haritalanmış ekosistemlerin (örneğin yağmur ormanları, çöller ve sulak alanlar) daha iyi sınıflandırılması için çalışan Brezilya merkezli MayBiomas ve Global Ecosystems Atlas gibi partnerlerle iş birliği yaptı. MayBiomas kurucusu Tasso Azeved, AlphaEarth ile geçirdiği yaklaşık 18 aylık test sürecine dair şunları söylüyor: “Bir kara parçasına dair bütün bilgileri geleneksel yolla sıkıştırmak çok zordu; saatler, günler harcanıyordu. Ancak bu yazılım sayesinde devasa ormanlık alanları analiz etmek daha kolay hale geldi ve veri depolama sorunlarını da çözebildik.” Azeved, hâlâ keşfedilebilecek çok fazla potansiyelin olduğunu da sözlerine ekliyor.

AlphaEarth sistemi, 2010 yılında başlatılan ve hâlihazırda NASA, Unilever ve ABD Orman Hizmetleri gibi kurumlar tarafından kullanılan Google Earth Engine platformuna sınırlı şekilde entegre edildi. Platform, tüketici odaklı Google Earth’ten ayrı olarak, uydu verilerini analiz ederek dünya genelindeki ormansızlaşma haritaları ve su kütlelerinin yıllara göre değişimini yüksek çözünürlükte sunuyordu. AlphaEarth ile birlikte artık veriler yıllık “embedding” formatında sunulacak ve kodlama bilgisi olan kullanıcılar için ileri düzey özel haritalama yapılabilecek.

Google, AlphaEarth sisteminin bireyleri tanımlayacak şekilde veri toplamadığını da vurguluyor: Model, insanlar, yüzler ya da belirli objeleri algılamıyor. Güvence ile sistemin gökyüzünden elde edilen görüntüler aracılığıyla mahremiyet ihlali yapmayacağı ifade ediliyor.

‍

‍

‍

‍

‍

‍

‍

‍

Kaynak:https://www.wired.com/story/googles-newest-ai-model-acts-like-a-satellite-to-track-climate-change/