Arnavutluk, Dünyanın İlk Yapay Zeka Bakanını Atadı: Hedef Yolsuzluğu Bitirmek

Siyasetçiler için "kalpsiz" olarak anılmak mesleğin doğasında bulunan bir risk. Ancak Arnavutluk, bu ifadeyi olumluya çevirdi ve bir yapay zekayı bakan olarak atadı.

Burada bahsedilen, yapay zekadan sorumlu bir bakanlık değil; doğrudan yapay zekanın ürünü olan bir kabine üyesi. Yeni atama, tek bir isimle tanıtıldı: Diella.

Başbakan Edi Rama, Mayıs seçimlerinde dördüncü dönemini kazanmasının ardından geçen perşembe günü Diella’yı yeni kabinesinin bir üyesi olarak tanıttı. Ancak bu atama sembolik nitelikteydi çünkü Arnavutluk anayasası, bakanların en az 18 yaşında ve akli dengesi yerinde vatandaşlar olmasını şart koşuyor.

Yine de, insan yerine yapay zeka atamanın avantajları dikkat çekiyor. Diella, hükümet hakkında olumsuz sızıntıların kaynağı olmayacak, yalnızca tükettiği elektrik ölçüsünde "güç" açlığı taşıyacak ve masraflar üzerinden yaşanabilecek bir skandalın parçası olmayacak.

Rama, Diella’yı kamu ihalelerinden sorumlu bakan olarak tanıtarak yolsuzlukla mücadeleye işaret etti. Onun görevi, Arnavutluk’un “kamu ihalelerinin yüzde 100 yolsuzluktan arındırıldığı bir ülke haline gelmesini sağlamak” olacak. Başbakan, BBC’ye yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Yalnızca kamu ihalelerine yönelik her türlü etkiyi ortadan kaldırmakla kalmayacağız, aynı zamanda süreci çok daha hızlı, çok daha verimli ve tamamen hesap verebilir hale getireceğiz.”

Rama ayrıca, “hem Arnavutlardan hem de uluslararası uzmanlardan oluşan parlak bir ekiple birlikte kamu ihalelerinde kullanılacak ilk tam yapay zeka modelini geliştirdiklerini” belirtti.

Diella, hükümete “atanmadan” önce de aktifti. e-Albania platformunda yapay zeka destekli sanal asistan olarak, resmi belge almak isteyenlere rehberlik yaptı ve Rama’nın ifadesiyle “1 milyondan fazla başvuruya yardımcı oldu.” Ancak Başbakan’ın vizyonu yalnızca bir sohbet botundan çok daha büyük.

Rama, gelişmiş ülkelerin hâlâ “geleneksel yöntemlere bağlı kaldığını” söyleyerek Arnavutluk’un “bu kısıtlı yöntemleri atlayarak öne geçeceğini” ifade ediyor.

Diella’nın atanması farklı tepkiler doğurdu. Muhalefetteki Demokrat Parti girişimi “saçma” ve “anayasaya aykırı” olarak nitelendirdi. Öte yandan bazı kesimler ihtiyatlı bir iyimserlik içinde. Balkans Capital’ın kurucusu Aneida Bajraktari Bicja, Rama’nın sık sık reformları teatral yöntemlerle harmanladığını, bu nedenle insanların girişimi sembolik görmesinin doğal olduğunu belirtti fakat “Eğer yapay zeka bakanı gerçekten şeffaflığı artıracak ve kamu ihalelerinde güveni pekiştirecek sistemlere dönüşürse yapıcı olabilir.” dedi.

Yolsuzlukla mücadele uzmanları da yapay zekanın yolsuzluğu azaltma potansiyeline dikkat çekiyor. King’s College London’dan Dr. Andi Hoxhaj, “Yapay zeka hâlâ yeni bir araç. Ancak doğru şekilde programlandığında, çevrim içi teklif verildiğinde bir şirketin koşulları ve kriterleri karşılayıp karşılamadığını çok daha net görmek mümkün olur.” ifadelerini kullandı.

Hoxhaj, Arnavutluk’un AB’ye katılım müzakerelerindeki hızlı ilerleyişini ve 2027’ye kadar sürecin tamamlanması yönündeki Brüksel’in baskısını hatırlatarak, ülkenin yolsuzlukla mücadele konusunda güçlü bir motivasyona sahip olduğunu belirtti: “Çok şey söz konusu. AB’nin temel ön koşulu yolsuzluğun ele alınmasıydı. Eğer [Diella] bu amaca hizmet edecek bir araç ya da mekanizma olursa, üzerine düşünülmeye değer.”

Rama, bu girişimin bir yönüyle “reklam unsuru” taşıdığını reddetmiyor ancak ciddi bir niyet barındırdığını da vurguluyor: “Kabine üyelerine ve ulusal kurumlara farklı şekilde düşünmeleri ve hareket etmeleri için baskı yapıyor. Benim en büyük beklentim de bu.”

Kısacası, Arnavutluk’ta bakanlar dikkatli olmalı; yapay zeka onların görevlerini de devralabilir.

‍

‍

‍

‍

Kaynak: https://www.bbc.com/news/articles/cm2znzgwj3xo